Cumhuriyet Döneminde Balkan Ülkelerinden Ankara’ya Yapılan Göçler (1923-1990)
Son Güncelleme :
21 Haziran 2023 - 20:52
YAZAN: YUSUF SARINAY
ANKARA’YA YERLEŞTİRİLEN BALKAN GÖÇMENLERİ (1923-1990)
Cumhuriyet döneminde mübadele, serbest ve iskanlı göçmen ile zaman zaman da iltica etmek suretiyle Balkan ülkelerinden Türkiye’ye 1.750.000 civarında göçmen gelmiştir[42]. Bu göçmenlerin 1.204.205’i 1923-1960 yılları arasında gelmiştir[43]. Geriye kalan 344.000 göçmen ise 1961-1990 yılları arasında Türkiye’ye gelmiş olup, çoğunluğunu (212.688 kişi) 1989 göçü ile Bulgaristan’dan gelen Türkler oluşturmaktadır.
Misak-ı Milli sınırları içinde homojen bir millet oluşturmayı amaçlayan Türkiye; nüfus yoğunluğunu artırmada bu göçleri politik bir metod olarak teşvik dahi etmiştir[44].
Böyle bir anlayış içinde hareket eden Türkiye, başta mübadele olmak üzere, ülkemize gelen göçmenlerin yerleştirilmelerinde belirli bir iskan politikası tespit etmiştir. İskan politikasının belirlenmesinde öncelikle, mübadele ile Türkiye’yi terk eden Rumların hatta Ermenilerin geride bırakmış oldukları emval-i metrukenin yoğun olarak bulunduğu bölgeler göçmenlerin yerleşim alanlarının tespitinde esas alınmıştır. Nitekim Mübadele, İmar ve İskan Vekaleti 1923 yılında bütün vilayetlere yazı yazarak; “a. Mıntıkada ne tür tarımla uğraşılmaktadır? b. Ne kadar emval-i metruke vardır? c. Kaç emval-i metruke hanesi boştur? Ne kadarı boşaltılabilir? d. Emval-i metruke arazisinin miktarı nedir?” şeklindeki sorulara cevap verilmesini istemiştir[45]. Bu sorulara verilen cevaplar çerçevesinde mübadil göçmenlerin iskan edilecekleri yerler ana hatları ile planlanmıştır. Bu planlamada esas konumunu teşkil eden Ankara vilayeti yer almamaktadır[46]. Diğer taraftan göçmenlerin geldikleri iklim ve arazi şartları ile Trakya vilayetlerinin nüfus yoğunluğunun artırılmasının stratejik açıdan uygun görülmesi ihtimali de iskan politikasının belirlenmesinde etkili olan diğer faktörler olmuştur.
Yukarıda belirtilen faktörlere bağlı olarak belirlenen iskan politikası çerçevesinde 1923-1960 yılları arasında ülkemize gelen mübadil ve göçmenlerin büyük bir bölümünün Trakya, Marmara ve Ege bölgesine yerleştirildikleri görülmektedir. En çok göçmen yerleştirilen vilayetler Edirne, Tekirdağ, Kırklareli, İstanbul, İzmir, Bursa, Balıkesir, Kocaeli, Samsun, Çanakkale, Manisa olmuştur[47].
1923-1960 yılları arasında Ankara’nın da dahil olduğu İç Anadolu bölgesine 130.000 civarında göçmen yerleştirilmiştir. İç Anadolu Bölgesi’nde en çok göçmen alan yerler Niğde, Kayseri, Çorum, Konya, Yozgat, Sivas ve Eskişehir vilayetleridir[48]. İklim ve tabiat şartları bakımından göçmenlerin geldikleri bölgelere çok fazla benzemeyen bu vilayetlerin seçiminde; Niğde, Kayseri, Konya gibi yerlerden mübadele ile Yunanistan’a Ortodoksların gitmesi[49] ayrıca Sivas, Kayseri ve Yozgat’tan tehcir sonucu Ermenilerin ayrılmış olması ve bu bölgelerdeki tarıma elverişli arazilerin bulunmasının rol oynamış olabileceği değerlendirilmektedir.
Milli Mücadele’nin merkezi olan ve 13 Ekim 1923 tarihinde Başkent ilan edilen Ankara’ya 1923-1960 yılları arasında iskan edilen Balkan göçmenlerinin sayısı ve geldikleri ülkeler şöyledir:
1923-1960 yılları arasında Balkan ülkelerinden Türkiye’ye 1.204.205 göçmen gelmiş olmasına rağmen, yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı gibi aynı dönemde Ankara’da 11.701 Balkan göçmeni iskan edilmiştir[51]. Bunun genel göçe oranı % 0.9’dur. Başkent olması sebebiyle gerek kamu kurumlarının kurulması, gerekse yoğun bir iç göç alarak Cumhuriyet döneminde hızla büyüyen Ankara’ya Balkan ülkelerinden gelen göçmenlerin oldukça düşük oranda iskan edildikleri görülmektedir. Bu durumu Cumhuriyetin ilk dönemlerinden itibaren, devletin Balkan göçmenlerine yönelik iskan politikasını belirlerken Ankara’nın ilk tercihler arasında yer almamasıyla da izah etmek mümkündür. Nitekim Cumhuriyet döneminde ilk büyük göçün yaşandığı Türk-Yunan mübadelesi ile Türkiye ye gelen göçmenlerin iskan edilecekleri yerler önceden planlanmıştır. Bu planlamada Ankara yer almamaktadır[52]. Ankara’nın tercih edilmemesinde bu vilayetimizden mübadeleyle Yunanistan’a göç eden Rum-Ortodoksların bulunmamasının[53] yanı sıra iklim ve tabiat şartları rol oynamış olabilir. Bununla beraber mübadil göçmenlerin iskan işleri planlandığı gibi gerçekleştirilememiş, uygulamada bazı sapmalar olmuştur. Bu çerçevede Ankara’ya da Yunanistan’dan gelen mübadillerden 925 kişi yerleştirilmiştir[54].
Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Balkan göçmenlerinin çoğunluğunun Trakya bölgesine yerleştirilmesi sebebiyle bölgeye yeni göçmen yerleştirilmesinin halkın sıkıntısını artıracağı gerekçesi ile Bakanlar Kurulu 29 Ocak 1936 tarihinde; “yeniden gelecek olan 25 bin kadar göçmenin Ankara, Yozgat, Kayseri, Niğde, Konya ve Adana vilayetlerinin muhtelif kazalarında tesbit edilmekte olan boş topraklarda yerleştirilmeleri” için bir kararname çıkarmıştır[55]. Ancak uygulamada bu göçmenlerin de çoğunluğu başka vilayetlere kaydırılmıştır[56]. Yukarıda belirtildiği gibi, Bulgaristan ve Romanya’dan ülkemize yoğun göçlerin yaşandığı 1936-1938 döneminde, Ankara’ya sadece Romanya’dan gelen 433 kişi yerleştirilmiştir. Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı gibi, Ankara’ya en yoğun göçmen 1950-1951 yıllarında Bulgaristan’dan gelmiştir. 1923-1960 yılları arasında Ankara’ya iskan edilen 11.701 Balkan göçmeninin büyük çoğunluğunu da 7.795 kişi ile Bulgaristan’dan gelen Türkler oluşturmaktadır.
Ankara Vilayetinde İskan Edilen Balkan Göçmenleri (1961 – 1990)[57]
1961-1990 yılları arasında ise Balkan ülkelerinden Türkiye’ye 344.000 göçmen gelmiştir. Yukarıdaki tabloya göre bu göçmenlerin ancak 8784’ü Ankara’ya iskan edilmiş olup, bunun aynı dönemdeki genel göçe oranı %2.5’dir. Bu dönemde de Ankara’ya en yoğun göçmen 1989 zorunlu göçü ile Bulgaristan’dan gelmiştir. 1989 zorunlu göçü ile Bulgaristan’dan gelerek Ankara’ya yerleştirilen Türklerin sayısı 6488 kişidir[58].
1923-1990 yılları arasında Ankara’da iskan edilen Balkan göçmenlerinin toplam aile sayısı 5.792, nüfus sayısı ise 20.691’dir. Bu sayı aynı dönemde Türkiye’ye gelen Balkan göçmenlerinin sayısının %1.18’ine tekabül etmektedir. Diğer taraftan 1923-1990 yılları arasında Ankara’da iskan edilen Balkan göçmenlerinin (14.437 kişi) %79’unu Bulgaristan Türkleri oluşturmaktadır. Bu ülkeyi 4.516 kişi ile Yugoslavya göçmenleri takip etmekte, Yunanistan 1014 kişi ile üçüncü sırada yer almaktadır. Son sırada ise 724 kişi ile Romanya göçmenleri bulunmaktadır.
1923-1990 yılları arasında Ankara’da iskan edilen Balkan göçmenlerinin sayısı mevcut iskan defterleri esas alınarak tespit edilmiştir. Ancak, Ankara’nın başkent olmasından dolayı kamu kurumlarında işe girerek veya iskan edildikleri vilayetlerden daha sonra farklı sebeplerle Ankara’ya taşınan veya ayrılan göçmenlerin de olabileceği dikkate alınırsa mevcut göçmen sayısının değişebileceği değerlendirilmektedir.
Ayaş, Kalecik, Keskin, Şereflikoçhisar ilçeleriyle ilgili iskan kayıtlarında bağımsız defterler bulunmamaktadır. Yalnızca 26 numaralı iskan kayıt ve sevk defterinde yer alan kayıtlardan bu ilçelere gönderilen göçmen aileler ve nüfusları hakkında bilgi edinilebilmektedir. Ancak göçmenlerden ne kadarının bu ilçelere yerleştirildikleri, ayrılarak başka yerlere geçenlerin olup olmadığı hakkında net bilgiler bulunmamaktadır.
Çeşitli sebeplerle terk etmek zorunda kaldıkları yerlerdeki işini, malını ve mülkünü bırakarak gelen Balkan göçmenleri Ankara vilayetindeki değişik yerleşim birimlerine iskan edilirken devlet tarafından imkanlar ölçüsünde kendilerine çeşitli yardımlar da yapılmıştır. Ev, arsa, dükkan, tarla, bağ, bahçe, tohumluk ve para olarak yukarıda miktarları verilen bu yardımlar sayesinde göçmenler kısa zamanda üretici duruma getirilmişlerdir. Böylece Türkiye genelinde olduğu gibi Ankara vilayetinde de üretici olarak dahil oldukları Türk toplumunun sosyo-ekonomik yapısını güçlendirerek yeni bir dinamizm kazandırmışlardır.
SONUÇ
Osmanlı devletinin tarihi mirası üzerine kurulan Türkiye Cumhuriyeti bir çok açıdan olduğu gibi, göç meselesini de Osmanlı’dan devralmak zorunda kalmıştır. Nitekim Cumhuriyetin kurulması ile birlikte Türk-Yunan mübadelesi ile yoğunlaşan göçler çeşitli aralıklarla günümüze kadar devam etmiştir. Bu göçmenlerin ezici bir çoğunluğunu Türkiye’yi anavatan olarak gören Balkan ülkelerinden gelen Türkler oluşturmaktadır. Nitekim Cumhuriyet döneminde 1923-1990 yılları arasında Balkan ülkeleri olan Yunanistan, Bulgaristan, Yugoslavya ve Romanya’dan Türkiye’ye 1.750.000 civarında göçmen gelmiştir.
1923-1990 yılları arasında Balkan ülkelerinden Türkiye’ye gelen göçmenlerin 20.691’i Ankara’da iskan edilmiştir. Bu sayı Türkiye’ye gelen Balkan göçmenlerinin %1.18’ine tekabül etmektedir. Ankara’da iskan edilen Balkan göçmenlerinin %79’unu Bulgaristan’dan gelen Türkler oluşturmaktadır. Bu ülkeyi sırasıyla Yugoslavya, Yunanistan ve Romanya’dan gelen göçmenler takip etmektedir. Bu rakamlar Başkent olması sebebiyle Cumhuriyet döneminde hızla büyüyen Ankara’ya Balkan ülkelerinden gelen göçmenlerin oldukça düşük oranda iskan edildiklerini göstermektedir. Balkan göçmenleri Ankara’da iskan edilirken Türkiye genelinde olduğu gibi kendilerine çeşitli yardımlar yapılarak kısa zamanda üretici hale getirilmişlerdir.
Kaynaklar
Geniş bilgi için bkz. Nedim İpek. Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri (1877-1890), Türk Tarih Kurumu Yay. Ankara, 1994; Ahmet Halaçoğlu, Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk Göçleri (1912-1913), Türk Tarih Kurumu Yay. Ankara, 1994; Justin Mc. Carthy, Ölüm ve Sürgün: Osmanlı Müslümanlarına Karşı Yürütülen Ulus Olarak Temizleme İşlemi (1821-1922) Çev. : Bilge Umar, İnkılap Yay. İstanbul, 1998; H. Yıldırım Ağanoğlu, Osmanlı’dan Cumhuriyete Balkanların Makûs Talihi Göç, Kum Saati Yay. İstanbul, 2001. ss. 1-272; Bilal N. Şimşir Rumeliden Türk Göçleri, C.I-III, TTK Yayınları, Ankara, 1989; Musa Gürbüz-Ayşe Özkan “Bosna-Hersek’ten Anadolu’ya Göçler” Uluslararası Suçlar ve Tarih Dergisi, Sayı:2 (2006), s.151-187.
Metin için bkz. İsmail Soysal; Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları (1920-1945) C.I. Ankara, 1983. S. 177-183
İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerde yapılan mitinglerde ve TBMM’nde aynı baskının Türkiye’deki Rumlara da uygulanması gündeme gelmiştir. Kemal Arı, Büyük Mübadele, Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925) İstanbul, 1995. S. 21-22.
Resmi Ceride, Sene: 1 Sayı: 35 (18 Ekim 1923)
Düstur, III. Tertip. C.5 S. 407-410
Ayrıca göçmenlerin iaşeleri, misafir edilmeleri, sevk ve iskânları hakkında talimatnameler de hazırlanmıştır. Geniş bilgi için bkz. İskân Tarihçesi, Hamit Matbaası, İstanbul, 1932. s.18; Arı; a.g.e. s.52-53.
Arı; a.g.e. s.91-92.
Arı; a.g.e. s.92.
Arı; a.g.e. s.92; Geray, Mübadillerin sayısını 384.000 olarak vermektedir. Cevat Geray, Türkiye’den ve Türkiye’ye Göçler ve Göçmenlerin İskânı, (1923-1961), Ankara, 1961. s.11; İskân Tarihçesi, s.137’de mübadil sayısı 499.239 olarak verilmektedir.
Stephen P. Ladas, the Exchange of Minorities of Bulgaria, Greece and Turkey, New York, 1932. s. 644’den naklen Murat Hatipoğlu, Yakın Tarihinde Türkiye ve Yunanistan (1923-1954) Ankara, 1997, s. 326.
Arı, a.g.e. s. 130-142; Geray, a.g.e. Ek Tablo: 5; Başlangıçta gayri mübadil olarak gelen göçmenlere borçlanma karşılığı mal verilirken, “bir hayli nüfusa muhtaç olan memleketimize ecnebi diyarlardan gelmiş olanlar hakkında… muafiyet temini hudutlarımız haricinde kalanların iltihakını teşvik ve tesri noktasından faideli olacağı.” gerekçesiyle onlara da bedelsiz emval verilmiştir. İskan Tarihçesi, s. 128-129, 137.
Geniş bilgi için bkz. Yusuf Sarınay, “Türk-Yunan İlişkilerinde Mübadele Sorunu” Atatürk 4. Uluslararası Kongresi, 25-29 Ekim 1999, C.I, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2000, s. 667-690; Hatipoğlu, a.g.e., s. 45-77.
Hatipoğlu, a.g.e. s. 50.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)030.18.1.08.39.9.
BCA.030.18.1.1.08.39.09.
BCA.030.18.1.1/23.18.16.
Geniş bilgi için bkz. Halit Eren, “Cumhuriyet Döneminde Göç ve İltica” Tarih Boyunca Türklerde İnsani Değerler ve İnsan Hakları (Yüzyılımız ve Türkiye Cumhuriyeti), Üçüncü Kitap, İstanbul, 1993, s. 379-380; Ağanoğlu, a.g.e. s.308-309.
Metin için bkz. Soysal, a.g.e. s. 260-263
Hikmet Öksüz, “İkili İlişkiler Çerçevesinde Balkan Ülkelerinden Türkiye’ye Göçler ve Göç Sonrası İskan Meselesi” (1923-1938) Atatürk Dergisi, Atatürk Üni. Yay. C.III, Sayı:1 (Mayıs 2000), s. 178-179.
Bilal N. Şimşir, Bulgaristan Türkleri, Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara, 2009, s. 229.
Bu kanun ile Türkiye göçmenlerden Türk soyundan olmak veya Türk kültürüne bağlı olmak şartlarını da aramaktadır. Metin için bkz. Resmi Gazete, Sayı:2733, 21 Haziran 1934.
Şimşir, y.a.g.e. s. 230
Bayram Akça, “1945-1990 Türk Bulgar İlişkileri ve Bu Dönemde Muğla Vilayetine İskan Edilen Bulgaristan Muhacirleri” AAMD, C.XXIV, Sayı:70 (Mart 2008), s. 77; Şimşir, y.a.g.e., s.232-238.
Cengiz Hakov, “Bulgaristan Türklerinin Göçmenlik Serüveni” Türkler, C.20, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s. 372-373; Şimşir, y.a.g.e, s. 239-241.
Geray, a.g.e., Tablo:4. Bu dönemde 212.150 kişiye Bulgaristan’dan Türkiye’ye giriş vizesi verilmiştir. Şimşir, y.a.g.e. s. 242,246.
Bazı kaynaklarda bu dönemde 120.000 kişinin geldiği belirtilmektedir. Ömer E. Lütem, Türk-Bulgar İlişkileri, C.I, Asam Yayınları, Ankara, 2000, s. 81; Ercüment Konukman, Tarihi Belgeler Işığında Büyük Göç ve Anavatan, Ankara, 1990, s. 45; Ancak Şimşir, y.a.g.e. s. 455’de bu göç edenlerin sayısını 130.000 olarak vermektedir.
Geniş bilgi için bkz. Lütem, a.g.e., s. 173-184; 439-470.
Todor Jivkov Bulgar Komünist Partisi Politbüro toplantısında “mümkün olduğu kadarıyla Bulgaristan Türklerini Türkiye’ye göç ettirmezsek, Bulgaristan er geç yeni bir Kıbrıs’a dönüşecektir” demiştir. Hakov, a.g.m. s. 375.
Şimşir, a.g.e. s. 444; Konukman, a.g.e., s. 71.
Bu düzenlemelerden sonra çifte vatandaşlık da alan Türklerin ne kadarının Bulgaristan’a tekrar yerleştiği bilinmemektedir. Nurcan Özgür Baklavacıoğlu, “Bulgaristan Göçmenlerinin Gündeminde Mülkiyet, Vatandaşlık, Sosyal Güvenlik Sorunları ve Siyasal Temsilin Önemi” Geçmişten Günümüze Asimilasyon Zorunlu Göç Anma Etkinlikleri, 2627 Aralık 2009-İzmir, s. 112-113.
989 göçü sonrasında Bulgaristan’a geri dönen 133.272 kişi bu rakama dahil edilmemiştir.
Sabahattin Zaim, “Yugoslavya’dan TürkMuhaceratı” Türk Yurdu, Yıl:49, Sayı: 278 (Kasım-1959), s. 18-19.
Şerafettin Yücelden, “Yugoslavya’dan Sessiz Türk Göçü” Türk Dünyası Dergisi, Sayı: 11, Yıl: 1968, s. 12-16’dan naklen Ağanoğlu, a.g.e. s. 328.
Eren, a.g.m. s. 380; Ağanoğlu, a.g.e. s. 320.
Geray, a.g.e. Ek Tablo:2; Ağanoğlu, a.g.e. s. 320
Zaim, a.g.e. s.20.
Şerafettin Yücelden, “Yugoslavya Türkleri” Türk Dünyası El Kitabı, Türk Kültürünü Araştırma Ens. Yay., Ankara, 1976, s. 1094.
Yusuf Hamza, “Makedonya’da Türk Sorunu” Birlik Gazetesi, 1 Ağustos 1996, Üsküp’den naklen Halim Çavuşoğlu, “Yugoslavya-Makedonya Topraklarından Türkiye’ye Göçler ve Nedenleri” Bilig, Sayı:41 (Bahar-2007), s.136.
Halit Eren, “Balkanlarda Türk ve Diğer Müslüman Toplumları ve Göç Olgusu” Balkanlar, Ortadoğu ve Balkan İncelemeleri Vakfı Yayınları, İstanbul, 1993, s. 296.
Ağanoğlu, a.g.e. s. 332-333.
Geray, a.g.e. Ek Tablo:2; Müstecib Ülküsal, “Romanya Türkleri” Türk Dünyası El Kitabı, Türk Kültürünü Araştırma Ens. Yay., Ankara, 1976, s.1083
Bu göçmenlerin ülkelere göre dağılımı şöyledir: Yunanistan 550.000, Bulgaristan 717.122 (1989 göçü sonrasında Bulgaristan’a geri dönen 133.272 kişi bu rakama dahil edilmemiştir.), Yugoslavya 350.000 (Yugoslavya’dan 1923-1967 arası gelen göçmen sayısı 286.318’dir. Ancak Halit Eren 1990’lara kadar gelen göçmen sayısını 500.000 olarak vermektedir. Eren, Balkanlarda Türk ve … 5.296; Yusuf Hamza 1952-1975 arası yaklaşık 296.000, 1990’ların ortalarına kadar 350.000 kişinin göç ettiğini belirtmektedir. Bu rakamlara göre Yugoslavya göçmenlerinin sayısı 1923-1990 arasında 461.318’i bulmaktadır. Hamza a.g.m. nakleden Çavuşoğlu a.g.m. s.136. bu sebeple Yugoslavya göçmenlerinin sayısı ortalama 350.000 olarak kabul edilmiştir.), Romanya 121.341. Romanya’dan 1960 sonrası göçmen gelip gelmediği tespit edilememiştir.
Geray, a.g.m. s. 11, Tablo IV.
İskan Tarihçesi, s. 128-129, 137.
Yunanistan’da Muhtelif Mübadele Komisyonu’nda görev yapan Türk Murahhas Heyeti’ne de mübadele ile Türkiye’ye geleceklerin hangi şehirlerden kaç kişi geleceği, vaziyetleri ve meslekleri sorulmuştur. Arı, a.g.e. s.49-51.
İskan Tarihçesi, s. 18.
Geray, a.g.e. s. 30-31. Tablo: XV, Ek tablo: 5
Geray, y.a.g.y.
Mübadele ile Niğde’den 17.941, Kayseri’den 8.540, Konya(Aksaray dahil) 10.818 kişi Yunanistan’a gitmiştir. BCA.030.10.124.885.4.
BCA, 271 V 06 1, 2, 3, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22, 26, 28, 31, 34, 36, 37, 39, 45, 50, 69 / Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 1,2, 3, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22, 26, 28, 31,34, 36, 37, 39, 45, 50, 69. Ankara’ya ait 71 adet iskan defteri bulunmaktadır. Balkan göçmenlerinin kaydedildiği 32 adet defterin haricinde kalan 4, 6, 8, 10 ve 71 numaralı defterlerde yurt içi göçmenlerin kayıtları tutulmuştur. 20 numaralı defter Afganistan’dan gelen göçmenlerle ilgilidir. Geriye kalan defterler ise kullandığımız defterlerin mükerrer veya temize çekilmiş nüshalarıdır.
Bu sonuç, Ankara’ya ait iskan defterlerindeki kayıtlardan elde edilmiştir. Geray, a.g.e. s. 30 tablo XV’de 1923-1960 yıları arasında Ankara’ya 10.560 göçmen yerleştirildiğini belirtmektedir.
İskan Tarihçesi, s.18; Arı, a.g.e. s.52-53.
933 yılında düzenlenen “vilayet dahilinde mübadeleye tabi elyevm mevcut Rum mikdarı” adlı bir belgede Ankara’dan Yunanistan’a göç eden Rum bulunmamaktadır. BCA. 030.10.124.885.4.
Geray, a.g.e. Ek Tablo:5; BCA. 030.10.124.885.4; çoğunluğu Selanik’ten gelen bu mübadillerin Ankara’ya ait iskan defterlerinde kayıtlarına rastlanamamıştır. Bu mübadillerden Muhtelif Mübadele Komisyonu’na tasfiye talepnamesi verenlerin sayısı 377’dir. Bunların 307’si Ankara merkeze, 48’i Keskin’e, diğerleri de Yenikent, Beypazarı, Ayaş ve Kalecik’e yerleştirilmişlerdir. Muhtelif Mübadele Komisyonu Tasfiye Talepnameleri BCA.130.16.13.2.
BCA. 030.18.1.2.61.8.9.
Öksüz, a.g.m. s.179.
BCA, 271 V 06 45, 53, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 64, 70 / Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 45, 53, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61,64, 70.
Konukman, a.g.e. s. 85’de Bulgaristan’dan 1989 zorunlu göçü ile Türkiye’ye gelen 6.695 kişinin Ankara’ya yerleştirildiğini belirtmektedir.
Göçmenlerin yerleştirildikleri birimlerin iskan tarihindeki idari bağlılık ve statüleri esas alınmıştır.
BCA, 271 V 06 16, 19, 32, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 16, 19, 32.
BCA, 271 V 06 28, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 28.
BCA, 271 V 06 15, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 15.
BCA, 271 V 06 22, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 22.
BCA, 2Ί1 V 06 31, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 31.
BCA, 271 V 06 16, 271 V 06 34, 271 V 06 50, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 16, 34, 50.
BCA, 271 V 06 17, 271 V 06 37, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 17, 37.
BCA, 271 V 06 16, 271 V 06 19, 271 V 06 32, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 16, 19, 32.
BCA, 271 V 06 16, 271 V 06 19, 271 V 06 32, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 16, 19, 32.
BCA, 271 V 06 69, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 69.
BCA, 271 V 06 36, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 36.
BCA, 271 V 06 39, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 39,
Büyüklüğü nedeniyle iki aileye iki ev ayrılmıştır, Bir aileye ise ev veridiğine dair kayıt yoktur.
BCA, 271 V 06 1,271 V 06 2, 271 V 06 3, 271 V 06 33, 271 V 06 45, 271 V 06 46, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 1,2, 3, 33,45, 46.
BCA,271 V 06 26, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Müdürlüğü, İskan Defterleri, Defter no: 26. İskan defterlerinde kayıtlarına rastlanmayan mübadil Türklerden 1924-1928 tarihleri arasında Ayaş’a 3, Kalecik’e 3, Keskin’e de 48 kişi yerleştirilmiştir. Muhtelif Mübadele Komisyonu Tasfiye Talepnameleri, BCA.130.16.13.2.
