BOSNA’NIN KUZEYBATISINDAKİ HAÇSIZ ŞEHRİ BİHAÇ
Bihaç ,Bosna Hersek’in kuzeybatısında Bosanska Krajna bölgesinde Una Nehri kıyısında bulunan bir şehirdir. Nüfusu 61.186 kişidir. Bihaç, Bosna Hersek Federasyonu’un Una-Sana Kantonu’un (1. Kanton) sınırları içindedir.
Tarih
Bihaç MÖ. 8. yüzyıldan itibaren Iapides (Japides) kablesi tarafından yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Iapidesler bölgede bulunduklarını kanıtlayan bir sürü kalıntı bırakmışlardır.
2. yüzyıldan itibaren bölgeye Romalılar yerleşmeye başladı.Bu dönemde bölgede bulunan nehre bir Romalı asker tarafından Una ismi verildi (Latince: una-tek biricik yegane). Romalıların bıraktığı tek önemli kalıntı yaptıkları yollardır.6. yüzyıldan itibaren bir Hint-Avrupa milleti olan Slavlar bölgeye gelmişlerdir.
Bihaç ismi ilk defa 1260 yılında Macar-Hırvat kral 4. Bela’ya ait Hırvatistan Topusko’daki bir kilisede bulunan belgede geçer. Şehir 1262 yılında serbest şehir statüsü kazanmıştır. Hatta bir süre Hırvat Krallığı’nın başkentliğini yapmıştır. Şehir bu statüsünü 14. yüzyılda haneden savaşları akabinde kaybetmiş, Frankopan soylularının malı olmuştur. 16.yüzyılda Osmanlı ile savaşlar başladığında krallığın direkt yönetimine geçmiştir. Bihaç kasabası içinde bulunduğu aynı isimli bölge ile birlikte Osmanlı saldırılarına 1592’de Bosna sancağı ile birlikte teslim olmuştur.
Bihaç Kalesi bir yüzyıldan fazla süredir Osmanlı’nın aldığı en batıdaki kaleydi.Kale Bosnalı vezir Hasan Paşa (Predojevic) yönetiminde 1592’de fethedilmiştir. Şehir Bosna Paşalığına bağlı Bihaç Sancağı’nın merkezi olmuştur.Habsburg Monarşisi ile Osmanlı Devleti arasındaki yoğun sınır savaşları sırasında 1699 yılında şehir önemini kaybetmiş, her ne kadar 1865 yılında kendi sancağı’nı merkezi olduysa da 1878 ‘de Avusturya-Macaristan’ın Bosna’yı işgaliyle bu statüsüde lağvedilmiştir.
Şehir dış bölgeleri ile iç kısmını ayıran duvarların 1888’de yıkılmasıyla bir inşa ve kalkınma dönemi yaşadı. Yeni yönetim birkaç okul ve kamu binası inşa ederek şehrin nüfusunun artmasını sağladı.Sırp Hırvat ve Sloven Krallığı döneminde de bolluk dönemi devam etti. Her ne kadar 1930’lardaki Büyük Bunalım nüfus artışını düşürse de 1929’dan 1941’e kadar Vrbas Banovinası’nın dolayısıyla Yugoslav Krallığı’nın bir parçasıydı.
İkinci Dünya Savaşı sırasında tüm Bosna gibi Bihaç da Bağımsız Hırvat Devleti’nin parçası olmuştu. 1941 yılında Ustaşa rejimi 12.000’de fazla Sırp, Yahudi ve Çingene’yi Bihaç Garaviçe’de öldürdü.1942’de Partizanlar Bihaç’ı aldı.Şehir Josif Broz Tito’nun Partizan ordusunun ve ilk AVNOJ toplantısının 1942’de merkezi oldu. Böylece Faşistlerin bir numaralı hedefi haline geldi. Almanlar şehri 1943’de geri aldı ve 1945’deki kesin yenilgilerine kadar ellerinde tuttular.
24 Temmuz 2014’te Bihaç; Zenica, Siroki Brijeg ve Tuzla ile birlikte resmen şehir oldu.
Bosna Bağımsızlık Savaşı
Bihaç Bosnalı Sırplar,Bosnalı Hırvatlar ve Sırplar tarafından desteklenen Boşnaklardan oluşan bir ordu tarafından üç yıl süreyle kuşatıldı.Kuşatma 1995 yazında Fırtına Operasyonu ile Zvonimir Cervenko liderliğindeki Hırvat ve Atif Dudakovic liderliğindeki Boşnak kuvvetleri tarafından kaldırıldı.
Özellikler
Şehir ve çevresi doğal güzellikleri ile turistlerin uğrak mekanı olmuştur.Bihaç’ın bulunduğu Una Vadisi Zagreb’ten Dalmaçya kıyılarına giden en iyi yollara ev sahipliği yapmaktadır.
Bölgesel Konum
Hırvat sınırı şehrin batısındaki Izaicic ve güneyindeki Ripac’tadır. Bihac Zagreb ile Dalmaçya’nın güneyi arasındaki en kısa yol üzerindedir.
Eğitim
Bihac Üniversitesi 2007 yılında açılmıştır ve teknik,iktisat,hukuk,
Spor
NK Jedinstvo bölgesel takımdır ve Bosna Birinci Liginde mücadele etmektedir.
Ekonomi
Eski Yugoslavya döneminde Bihaç gelişmiş bir endüstri kentiydi. Kombiteks,Krajinametal ve Polietilenka gibi fabrikalar ekonomiyi taşıyordu. Bugün Bosna ve Hersek’teki en büyük bira fabrikasına ve en önemli iki bira markasına ev sahipliği yapar. Alman Meggle’nin sahipliğinde bulunan Bihacka Mljekara Bosna Hersek’te alanında liderdir. BIRA (Bihac Industry of Refrigeration Equipment) Bosna’nın en başarılı ihracat endeksli fabrikasıdır. Bugünler de ise turizm alanında hatırı sayılı ilerlemeler kaydedilmiştir. Una nehrinde rafting yapılmaktadır ve bölgenin en iyisi olarak gösterilmektedir. Ayrıca verimli topraklara sahip olduğundan tarım alanında da gelişmiştir.
Bihaclı Tanınmış İnsanlar
Alen İslamovic-şarkıcı
Azra Kolakovic-şarkıcı
Dzanan Musa-basketbolcu
Hamdija Lipovaca-politikacı
Irfan Ljubijankic-estetik cerrah,klasik müzik bestekarı politikacı ve diplomat
Borislav Stankovic- eski basketbolcu ve basketbol koçu
Safet Nadarevic-futbolcu
Zele Lipovica-şarkıcı besteci
Zlatko Dedic-futbolcu
Nihad Hasanovic-yazar ve çevirmen
Faruk Sehic-şair
Mersada Becirspahic-eski basketbolcu
Mehmed Alajbegovic-politikacı ve avukat
Ferid Dzanic- İkinci Dünya Savaşı askeri
Nüfus
45.553 toplam
27,418-%60.18 Boşnak
8.218-%18.04 Sırp
4.805-%10.54 Hırvat
4.020-%8.82 Yugoslav
1.092-%2.42 diğerleri ve bilinmeyen
Yerleşimler
Bajrici-Balevac-Bihaç-
Tercüme: Murat KOÇ (Kucevic)
