%87’si Müslüman olan B.Trakya’nın Yunanistan’a katılışı. Bunun için Azınlık Kaderinin Çizildiği İhanet Dolu 14 Mayıs 1920’e gideceğiz.
Bulgarlar, Balkan Savaşı’ndan sonra, B.Trakya’da 1.DS’na dek kalmışlardır. 1.DS’nı kazanan İtilaf Devletleri adına (İngiltere, Fransa,İtalya) Fransız ordusu B.Trakya’yı işgal etmiştir. Bu dönemde uluslararası yönetim kurulmuştur. B.Trakya’nın başında General Sharpi bulunmaktadır.
(Amaç) Wilson prensiplerine uygun olarak (Bölgede hangi millet ve dine mensup çoğunluk varsa, yönetimi o çoğunluğa teslim etmek) Fransa’ya bağlı, içişlerinde serbest manda sisteminde “Türk Devleti” kurulmasını sağlamaktı. Bunun için B. Trakya’da plebisit yapılması öngörülmüştü
Plebisit (referandum) iki dereceli olarak hazırlanmıştı: Önce temsilciler halk tarafından seçilecek, daha sonra seçilmiş olan temsilciler Batı Trakya’nın kaderini oyları ile tayin ve tespit edeceklerdi. 12 Mayıs 1919 da temsilciler seçimi yapılmıştı.
Seçim esnasında davullar zurnalar “Annem beni yetiştirdi bu yerlere yolladı” marşını çalıyormuş. (Ama Millici Azınlığın) seçilmesini arzuladıkları kişiler (Peştereli Tevfik Bey, Hakkı Bey, Bekir Sıtkı Efendi, Avukat Mustafa Efendi, Hasan Tahsin Argun) kazanamamıştır.
Yapılan seçimde 5 TÜRK Hafız Galip Tabak Halil Ağa Ortacılı Ali Bey Karamusalı Osman Ağa Hacı Yusuf 1 YUNAN Nikolau Zoidis 1 BULGAR Petko Dacef 1 YAHUDİ Muiz Karasu temsilci seçiliyor.
Seçilen bu 8 temsilci, Batı Trakya’nın kaderini tayin edeceklerdi. O tarihte Batı Trakya’da %87 oranında ezici bir Türk çoğunluğu vardı. Halkın bütün isteği 1913’te olduğu gibi bağımsız “Batı Trakya Türk Devleti” kurmak idi.
Eğer bu gerçekleşemezse, o zaman General Şarpi’nin önerdiği şekilde, politik bakımdan Fransa’ya bağlı içişlerinde serbest “Manda şeklinde” bir “Türk Devleti” kurulmasını tercih ediyorlardı. Türk Milli çıkarlarına en uygun olanı, 1. plânda ifade edilen bağımsız “Türk Devleti” idi.2. plânda, Fransa’ya bağlı bir “Türk Devleti” kurulmasını öngörüyordu. Fakat ne yazık ki, milliyetçi vatanseverlerin tüm çabaları boşa gitmiş, her nedense gerçekleşememiştir. Bu arada Bulgar ve Yunan temsilcileri de boş durmayıp B. Trakya’yı topraklarına katmak için çalışıyordu.Yunanlı temsilci Nikolau Zoidis ile Vamvakas Türklere birçok vaatler vermiştir. 13 Mayıs’ı 14 Mayıs’a bağlayan gece, aklı başında olan B. Trakyalı Türk’ün gözüne uyku girmemiş. Herkes şüpheliydi. Fakat yine de temsilcilerin, Yunanlıları tercih edeceklerine ihtimal vermiyorlardı.
4 Mayıs 1919 B.Trakya Türklerinin kaderi bugün tayin edilecekti. Seçilmiş temsilciler Mutasarrıflık’ta toplanacak ve B.Trakya’nın kaderini tayin edeceklerdir. Halk sonucu öğrenmek için sabırsızlanıyordu. Az sonra belediye başkâtibi Şerafettin Bey balkona çıkarak şunları söylemiş:
“HEMŞEHRİLERİM, TEMSİLCİLERİMİZ YUNANLAR LEHİNE OY KULLANMIŞLARDIR!” “Türk-Fransız yönetimi 3, Yunan yönetimi 5 oy aldı. Türk-Fransız yönetimine oy verenler: -Hacı Yusuf -Musevi Mois Karasu -Bulgar Petko Dacef Öbür 4 Türk ve 1 Yunanlı, Yunan yönetimini kabullendiler.”
B.Trakya Türklerin 1920’de 2 seçim şansı vardı: -Yunan yönetimi -Dışişlerinde Fransa’ya bağlı Türk Cumhuriyeti Türkler (her zamanki gibi) ikiye bölündü: Milliciler ve dinciler.Yunanistan’ın B.Trakya temsilcisi Vamvakas Osmanlı meclisinde mebusluk yapmış bir Rumdu ve Türkleri iyi tanırdu. Direkt mollalar ile ilişki kurdu. “Yunanistan’ı seçerseniz şeriata karışmayız ama Fransa’yı seçerseniz karılarınız Paris’teki gibi çıplak dolaşır!” Ve Yunan seçildi.
Yunan temsilci Vamvakas’ın ikinci hedefi ise B.Trakya’nın zengin toprak ağalarını elde etmekti. Ağalara: “Türk Cumhuriyeti kurarsanız, Karasu’nun batısında kalan* tarlalarınızı kaybedersiniz” dedi. Ağalar da mollalar gibi hemen Yunan tarafına geçti! *B. Trakya’nın batı sınırı.
B. Trakya’nın referandumda Yunan idaresi tercihi sadece B. Trakya için değil, Türkiye için de ihanet dolu bir karardı. Çünkü Yunan ordusu D. Trakya’yı işgal etmiş, İzmir’e çıkmak üzereydi! B. Trakya’yı el geçirmeleri, kara bağlantısı kurup kolayca asker sevk etmelerini sağladı!
Referandum öncesi (millici) Türkler, molla ve ağaların Yunan temsilci Vamvakas ile yakınlığını fark ettiler. Mollalardan eski Batı Trakya Türk Cumhuriyeti başkanı Hoca Salih Efendi ve diğerlerine, B.Trakya’nın Yunan eline geçmesinin tehlikelerini anlattılar ama vazgeçiremediler!Batı Trakya’da Türklük bilincine sahip, eğitimli ve millici insan azdı: Millicilerden tek temsilci seçilebildi. Halk geleneksel yapıdaydı; din adamları ve ağaları dinliyordu. Sonuçta molla ve ağaların temsilcilerine oy verdi halk. O temsilciler de Yunanistan yönetimini seçti!
Batı Trakya’da ağaların referandumda Yunan yönetimi tercihinin nedeni maddi çıkarlardı. Din adamları da Yunan temsilcinin “yüzyıllardır birlikte yaşıyoruz, dini hassasiyetlerinizi biliyoruz, dini yaşamanıza (şeriata) karışmayız” sözleri etkili oldu. Ama başka nedenler de vardı:
B. Trakya’da referandum yapıldığı sırada (1920 baharı) Anadolu’da milli mücadele henüz bir başarı kazanamamıştı. B. Trakya Türkleri bağımsız bir ülke kurulacağına ve bir gün oraya bağlanacaklarına inanmıyordu. İstanbul’daki padişah yönetimi de teslimiyetçi bir tavır içindeydi.1913’deki Batı Trakya Türk Cumhuriyeti deneyimi de, millici hareketlere kuşkuyla bakılmasına neden olmuştu. Zira İttihatçıların baskısıyla BTTC lağvedilmiş, bölge (1. DS’na girme karşılığı) Bulgaristan’a bırakılmıştı. 1920’de Anadolu’daki Kemalist hareket İttihatçı sanılıyordu.
Ancak 1920 Referandumu’nda Yunan idaresini seçen ağa ve din adamlarının Yunan yanlısı tavrı, TR’de Cumhuriyet kurulduktan sonra da devam etti! Kurtuluş Savaşı’ndaki ihanetleri yüzünden sürgün edilen 150liklerden B.Trakya gidenlerle birlike hareket ettiler.B. Trakya’nın referandumla Yunan yönetimini tercih etmesi, Trakya ve Anadolu’da işgalini kolaylaştırdı. Yunanistan istediği kadar askeri istediği zaman Doğu Trakya’ya ve oradan Anadolu’ya geçirdi. B.Trakya’nın molla ve ağaları Milli Mücadele’yi bile zora soktu bu ihanetleriyle!
Batı Trakya’dan Yunan ordusuna yol açılmasına rağmen Milli Mücadele kazanıldı, bağımsız Cumhuriyet kuruldu. Cumhuriyet’in B.Trakya’ya yaklaşımı, 1920 ihaneti yaşanmamış gibi davranmak oldu: Hızla milli bilinç oluşturma çabası başladı. 1927’de kurulan İSKEÇE TÜRK GENÇLER YURDU
Molla ve ağaların yönlendirdiği B.Trakya’nın Müslüman/Türk halkının seçtiği Türk üyeler Yunan idaresi yönünde oy verirken, Musevilerin temsilcisi Mois Karasu Türk idaresine oy verdi. Karasu 1913te de B.Trakya Türk Cumhuriyeti’ni kuranlardandı ve resmi gazete ile pulları basmıştı.
