NUSRET SANCAKLI
Hollandalı asker Derk Zwaan, 14 Ocak 1995 günü Srebrenica’ya varmıştı. O acı günler için yıllar sonra neler söylüyor:
Daha ilk gün savaşın acı gerçeği ile yüzleşmiştim.
Boşnaklar, eski palto ve ayakabıları ile soğuğa karşı mücadele verirken, aç ve susuz bir halde harabeye dönmüş evlerinde yaşam savaşı veriyorlardı. Gerçek durumu gördüğümüzde adeta şok geçirdik.
Birleşmiş Milletler askerlerinin görevi, Boşnakları saldırgan Bosnalı Sırp Çetnik askerlerden korumaktı. Uzun süren kuşatma Boşnaklar üzerinde olumsuz etkiler oluşturmuştu.
BM Hollandalı askerler olarak, yiyeceği olmayan Boşnaklar için, bazı fırsatları değerlendirerek az da olsa yemek yardımı ve çocuklara şekerlemeler vermek dışında hiçbir şey yapamıyorduk. Bizler, yerleşim yerinden uzakta kaldığımız için Boşnaklarla doğrudan temas kuramıyorduk.
Hollandalı komutanlarımız, Bosnalı Sırp Çetnik ordusunun Srebrenica’ya saldırısına mani olamadıkları gibi, bu saldırıyı görmemezlikten geldiler. Öyle ki, saldırıdan bir hafta önce şehirde herşey normal görünüyordu. Saldırı aniden yapıldı.
İnsanlar öldürülüyor ve Dünya Srebrrnica’ya sırtını dönmüştü. Biz BM askerleri olarak durumun vehametini bildirmemize rağmen, sadece şehir üzerinde uçuş yapan iki uçak gönderildi.
ABD, Fransa ve İngiltere hiçbir şey yapmadılar. ABD hem biz Hollandalı askerleri hem de Boşnakları savunmasız bıraktı. Boşnak erkekler, tüm Dünya’nın gözleri önünde sistemli ve planlı bir şekilde öldürülüyordu.
Uydulardan herşeyi görüyorlardı. Bosnalı Sırpların, Kravica köyü ve Yeni Şehir içindeki ilk saldırıdaki toplu katliamı, uydulardan net bir şekilde görmüşlerdi. Daha da vahim olanı, uydulardan saldırı hazırlıklarını da görmüşlerdi. Resmen bizi de Boşnakları da sattılar. Ardından 11 Temmuz Soykırımı geldi
Sırp Çetniklerin, Boşnaklara yaptıklarını kendi gözlerimle gördüm. Biz bu duruma müdahale etmek istedik. Çetnikler bunu anlayınca, bizim silahlarımıza el koyarak, bizi etkisiz hale getirdiler. O sahneleri görmek bir insan için dayanılmaz derecede korkunçtu. Önceden seyrettiğimiz katliam filimleri gibi idi. Bizim de tehdit altında olmamız ve hiçbir şey yapmanamız bir o kadar kotkunçtu.
Herkes biz Hollandalı askerlerini suçluyor. Oysa biz orada Birleşmiş Milletler Barış Gücü askeri idik ve BM komutası aktında bulunuyorduk. Bir insan olarak, Srebrenica Boşnak Soykırımından çok utanıyor, çok üzülüyor ve hala çok acı çekiyorum ama, ben şahsen kendimi suçlu hissetmiyorum. Arkadaşlarımda bir şey yapamazdı. Adım atsalardı onları da vururlardı. Suçlu BM’dir, Dünya’dır.
Ancak; Srebrenica’da bir BM askeri olduğum için çok utanç duyuyorum. O Birleşmiş Milletler var ya, herkes ona güvenmiş olmasına rağmen, hiçbir şey yapmadı. Kendime sık sık şu soruyu soruyorum; o günlerde ne yapabilirdim? Cevabım hep aynı; Ben ve arkadaşlarım hiçbir şey yapamazdık. Bosnalı Sırp Çetnik Ordusu karşısında sayımız o kadar azdı ki. Üstelik etrafımız da sarılmıştı. Hele Soykırımı, emirlere karşı gelmiş olsaydık bile asla önleyemezdik. Bir tek Dünya bu soykırımı isteseydi önleyebilirdi. Başkan Clinton isteseydi önlerdi. BM Barış Gücü’nün Komutanı
Fransız General Bernard Janvier isteseydi önleyebilirdi. Ama, yapmadılar, hepsi bizi sattı.
Bundan sonrası, bu askerin şahsı duygularıdır. Onları Türkçe’ye çevirmek benim için zor. Çünkü benim de duygularım var; etkilenmeden, istemiyerek te olsa değişikler yapabilirim. Buyrun Boşnakça’daki orijinalini siz okuyun lütfen …
“Sanjao sam srpske napade! Sanjao sam i Bošnjake kojima nismo mogli pomoći. Brzo sam donio odluku da se vratim u Bosnu. U Srebrenicu! Na početku sam bio uplašen jer sam mislio da se ljudi ljute na mene. 2000. sam prvi put posjetio Bosnu. Odsjeo sam u pansionu Misirlije. Vlasnik pansiona je bio Abdulah Purković. Bio je prvi Bošnjak sa kojim sam razgovarao o ratu. On je za mene bio poseban zato što me je slušao bez ljutnje, govori ovaj bivši vojnik, koji je u BiH dolazio i narednih godina.
Stekao sam brojna prijateljstva prilikom svojih posjeta Srebrenici. Moj najbolji prijatelj je Osman, također izbjeglica iz Srebrenice, govori nam Zwaan, te otkriva da on nije jedini koji je patio od PTSP-a i depresije nakon povratka iz misije.
Mnogo vojnika se budi i zaspi sa Srebrenicom u mislima. Između 10-15 vojnika je počinilo samoubistvo. Vlada nam ne želi dati tačne podatke. Holandski vojnici nisu zaboravili šta se desilo 1995. godine u Srebrenici. To je dio njihovih života. Ja sam napravio i korak dalje, pa sam istinski zavolio ovu zemlju. Bosna je za mene moja druga zemlja, zaključuje Zwaan, holandski vojnik koji je zajedno sa svojim kolegama u julu 1995. godine predstavljao snage UN-a u Srebrenici.”
