Zeynep Işıl Hamzıç BOŞNAK MEDYA
Bundan 73 yıl önce şu an ise Sırbistan’ın sınırları içinde kalan Sancak bölgesinde iki kez ve aynı yerde çok acımasız bir katliam gerçekleşti. 2.Sjenica katliamı ile bilinen bu katliamın başlangıcı 2.Dünya Savaşının patlamasıyla Sancak’ın Karadağ’da kalan şehirleri Faşist İtalya’nın, Novi Pazar, Sjenica gibi Sırbistan’da kalan bölgesi ise Nazi Almanya’sının işgali altına girdi.
1941 yılından 1943 yılına kadar İtalyan işgali altında yaşayan Sancak’ın güney bölgesi İtalya’nın teslim olması ve askerlerinin bölgeden çekilmesi ile kendi kaderini ele almak durumunda kalarak 20 Kasım 1943 günü Pljevlje’de (TASLICA) otonomi ilan etmiştir.
Sancak Antifaşist Halk Kurtuluş Konseyi ZAVNOS (Zemalsko antifaşistiçko vijeçe oslobodenja sancaka) adı altında organize olan ve topraklarında yaşayan Sırplar dahil büyük halk desteğini arkasına almış olan bu hareket, bölgede bütün dikkatleri üzerine çekmiştir.
Nazi işgali altındaki Sancak’ın diğer şehirleri de açık bir şekilde bu soylu harekete katılmışlardır. Onun için 20 Kasım günü hem Sancak’ta hem de diyasporada yaşayan Sancaklılar tarafından çeşitli toplantılarla SANCAK GÜNÜ olarak anılmaktadır.
1943 yılı sonunda Sosyalist Yugoslavya’nın kuruluşuna giden yoldaki ilk toplantı olan AVNOY’a da temsilci göndermiş olan bu konsey, Sırp Komünistlerin baskıları sonucunda 29.03.1945 günü faaliyetlerine son vermek zorunda bırakılmıştır.
1945-1950 yılları arasında Osmanlı döneminden kalma çok sayıda kanaat önderi, münevver ve alim yeni komünist rejim tarafından kurşuna dizilerek şehit edilmiştir. (Akif Hacıahmetoviç ve diğerleri) Sancak Günü olan bu günde bu çok değerli şehitlerimizi de rahmetle anıyoruz.
Sosyalist Yugoslavya içinde diğer federal cumhuriyetler gibi nüfus, coğrafi sınırlar gibi bütün şartları sağlayan Sancak, maalesef komşuları Karadağ ve Sırbistan’ın karşı çıkması sebebiyle önce cumhuriyet olma hakkını daha sonra da özerkliğini kaybetmiştir.
Kosova ve Voyvodina ise baskılara direnmiş ve zor da olsa özerkliklerini koparmayı başarmışlardır. Aydın ve entellektüel kadrosunu kaybederek başsız kalan Sancak Boşnak Toplumu, çareyi göç etmekte bulmuş, önemli bir kısmı Türkiye’ye giderken diğer bir kısmı Saraybosna’ya, sayıca daha az bir Boşnak nüfus ise Avrupa ve Amerika’ya göçmüştür.Yüz binlercesi, asırlarca yaşadıkları toprakları terk ederek Türkiye’ye sığınarak mülteci olmaya razı oluyorlardı.
Tüm insanlık tarihinde insan haklarının en fazla öne çıktığı bu yıllarda, onların haklarını savunmak için zalim balkan devletlerinin baskılarına dur diyecek ne bir devlet ne de herhangi bir kurum ortaya çıkmadı. Birleşmiş Milletler, Balkanlarda yaşayan bu insanların haklarını savunma konusunda bugün gibi o zaman da kör ve sağırdı.
Üsteki resimde gördüğümüz 17 YY yapımı Sultan Murat Camii dir.Günümüzde malesef olmayan Cami aynı isimli Kale içinde bulunuyormuş ve 2.Dünya savaşında yıkılmış.
Seniça-Sırbistan Kaynak :Adnan Muftarevic
Kaynak:Davut Nuriler
