Yazan :Şevket Kučević (Şevket Koç)

Osmanlı Devleti’nin en sıkıntılı olduğu yıllar..1877-78 93 Harbi fiyaskosu..bir yandan ekonomik problemler ..bir yandan da sürekli gelen göçler ..( ki 1856’dan itibaren Kafkaslardan göçler başlamıştı) Balkanlardan Boşnak ve diğer milletlerin göçleri..Bir yandan 93 Harbi ile kaybedilen Kafkas topraklarından göçler.. Duşünün.. Geciminizi sağlayacak imkan yok gibi..borç batağına saplanmış ve kendinizi ancak ve güç bela karnınızı doyuracak şekilde hayat surduruyorsunuz..

İşte ,Osmanli’nin durumu aynen bu.. ( 2.Abdülhamid tahta geçtiğinde 200 milyon altın borç ve dönmesi gereken savaş tazminatları vardı) Fakat bu duruma rağmen siz,sizin uzattığınız ele cevap alıyorsunuz.Bir ara devlet adamları bile ” Bu kadar göçmeni nasıl yerlestirecegiz” diye itiraz etse de ,padişah onları kabul etmiş hatta onlara yevmiye bile vermiştir.. Yerleşenler de belli bir yıl vergi bile almayacağını söyleyen irade (buyruk) çıkarmıştır.. Boşnaklari ve diğerlerini kabul etmemek olmazdı.. Onlara ev,toprak ve para yardımları sağlanıyordu..bu şekilde sahip çıkılıyordu işte..Abdülhamid – bazı uygulamaları tartışmaya açık olsa da – bu gönlü merhametli biri olduğunu ortaya koymuş oldu.

Bence sadece bu nedenden bile olsa Boşnak dernek ve vakıflarının padişahı anma veya goclerdeki yardım ve babaligindan dolayı anma programları yapılarak anlatılmalı.. Elinden geldiği kadar uğraşmış ve mal mülk sahibi bile olmaları sağlanmıştı.. Sadece 1 ornek verecek olursak 1883 tarihinde Yalovaya yerleştirilen Bošnaklara 7000 kusur dönüm arazi verilmesi.. İstanbul’a ilk gelen kafilelerin camiilerde,okullarda hatta Haydarpaşa Gari’nda bile kalmamasi için tüm Anadolu’ya onların yerleştirilmesi için ne gibi yerlerin müsait olduğunu İrade-i Seniye ile sorarak onlardan acil cevap alması ve hemen harekete geçmesi Bazı yerleştirilen Bosnaklarin, beğenmedikleri topraklardan başka yerlere göç etmesine izin vermesi ve gönüllerini yapması ( Eskişehir ve Ankaraya yerlestirilenlerin Kütahya ve İnegol’e gitmelerine izin verilmesi gibi)

Evet tüm bunları vicdani ölmeyen herkes takdir etmeli..ve ondan sonraki tüm göç dönemleri padişah ( V.Mehmet Reşad dönemi gibi) ve Cumhuriyet dönemi idarecilerine ( Atatürk gibi ) minnet ve saygıyla yaklaşilmali ve anilmalı..evet bu eksikler bir an önce giderilip anlatılmalı ve bu konu hakkında çalışmalar yapılmalıdır.

İNEGÖL’ÜN ZENGİN MOZAİĞİNİ O HAMLELER SAĞLADI

Abdülhamid Han’ın bir başka önemli fonksiyonu ise İnegöl’ün Osmanlı döneminden itibaren biz mozaik haline gelmesini sağlayan isim olması. Osmanlı Rus Harbi’nde kaybedilmeye başlayan topraklar ile o bölgedeki Müslüman nüfusun Anadolu’ya taşınmasını sağlayan Abdülhamid Han, özellikle Acara göçmenlerinin İnegöl’e yerleşmesine vesile oldu.

 Anadolu’nun Müslümanlaştırılması amacıyla Anadolu’ya Kafkas ve Balkanlardan yoğun göç yaptırılmıştır. Balkan ve Kafkas göçünden en fazla nasibini alan yerlerden biri de İnegöl’dür.

MURATBEY VE HASANPAŞA KÖYLERİ BÖYLE KURULDU

Tarihe 93 harbi olarak geçen 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşının sonunda yapılan Ayastefanos(Yeşilköy) ve Berlin anlaşmaları ile Rusların savaşarak giremediği Batum şehri anlaşma ile Ruslara bırakılınca, Yıllarca Ruslara karşı kendi yerel kuvvetleri ile Osmanlı Orduları yanında savaşmış olan Bejanidze ailesinin (Bicanoğlu’lar) Rusların Batum’a girmesiyle ortadan kaldıracakları bilindiğinden, ailenin önde gelen ve kardeş olan üç Bey’i Hasan Paşa, Murat ve Haydar Beyler İstanbul’a göç etme kararı vermişlerdir.

Hasan Paşa, Murat ve Haydar Beyler ailenin büyük bir kısmıyla birlikte kendileriyle gelmek isteyen soydaşlarını da yanlarına alarak 1880 yılında gemilerle  İstanbul’a varıldığında Padişah 2.Abdülhamid’in huzuruna çıkan Bey’ler, soydaşların Bursa’ya iskanı için ferman alırlar. Alınan bu izin ile birlikte Beyler başta olmak üzere soydaşlarından kurdukları birer heyetle yerleşmeleri için uygun olan alanları tespit etmek üzere günlerce – haftalarca araziler üzerinde araştırmalar yapmışlardır ve soydaşların da uygun gördüğü bugünkü yerlere yerleşmelerini temin etmişlerdir. 

Bursa ve İnegöl bölgesine yerleşen Kafkas göçmenlerin büyük bölümü 93 Harbi sonrasında, 1878 yılından sonra gerçekleşmiştir. 1877-78 Osmanlı Rus Harbi’nden sonra az da olsa Bursa ve civarına Boşnak göçmenleri gelmiştir. Bunların bir kısmı İnegöl’e yerleşmiş.