.
.
(Doğ. 1827, Ölüm. 29.01.1887, İstanbul) Sancak, Pljevlja
(Taslidže) şehrinde tanınmış bir ailenin çocuğu olarak doğmuştur. Saraybosna’da eğitim almış daha sonrada eğitimine İstanbul’da devam etti. Eğitimini tamamladıktan sonra, memleketine dönüp Pljevlja okulundaki Ruždija okulunda öğretmenliğe başladı. . Boşnak Milleti’nin en tanınmış kahramanlarından biri olan Müftü Şemsikadiç’in ölümü çok ani olmuştur.
Mezarı, İstanbul’un Fatih semtindeki Fatih Sultan Mehmet Camisi avlusunda bulunuyor. Öğrenimine Güney Sancak, Plyevlya (Taşlıca) şehrinde başlamış, Saraybosna’da devam etmiş ve İstanbulda tamamlamıştı. Öğrenimini bitrince önce Plyevlya Rüşdiyesine öğretmen olarak atanmış, 1866 Yılında Taşlıca müftülüğüne getirilmişti. 1878 Berlin Kongresi’nde Bosna-Hersek’in Avusturya-Macaristan’a verilmesi sonucu Boşnaklar arasında oluşan kızgınlık ve üzüntü Saraybosna’da, Bosna’nın ileri gelenlerini harekete geçirmişti.
Bunun neticesi olarak 4 Temmuz 1878 gecesi, Saraybosna’daki Begova Camiisinde Kaukçiya ve Haciyamakoviç’in konuşmacı olarak katıldığı büyük bir toplantı düzenlenmişti. Ertesi gün çarşının kapalı olmasına rağmen bir karar açıklanacağı ümidi ile büyük bir kalabalık çarşıyı doldurmuştu. Kalabalığa hitap etmek için öne çıkan Salih Vilayetoviç namı diğer Hacı Loyo, heyecanlı kalabalığı, Osmanlı Devletinin Bosna politikasına karşı gelmek ve Avusturyalıları Bosna’ya sokmamak için isyana çağırdı. Bu çağrıya büyük destek verilmiş ve hepsi şu vecizeyi benimsemişti. “Bosna, Boşnakların vatanıdır ve Sultan İstanbul’u verebilir ama, Bosna’yı asla veremez.” Ardından Boşnaklar, Bosna’nın yönetimini, Vali Ahmet Mazhar Paşa’dan almış ve Sancaklı Boşnakların da kendilerine destek vermeleri istenmişti. Böylece Bosna, 415 yıl sonra ilk defa Osmanlı idaresinden çıkmış oluyordu. Gelişen olaylar üzerine Avusturya-Macaristan, Boşnakların bu direnişini kırmak için askeri güce başvurma kararı almıştı. Ordunun başına da Yosip Filipoviç getirilmişti.
12 Temmuzda Hafız Paşanın yanında Plyevlya müftüsü Şemsikadiç topladıkları binlerce Sancaklı Boşnaklar ile Saraybosna’ya gelmiş ve Bosna’ya 6 koldan (Bosanski Brod, Gradiš, Kostajnic, Šamac, Vrgorac ve Imotska) giren Avusturya-Macaristan Ordusuna karşı, 29 Temmuz 1878 ‘de büyük kahramanlıklar göstermiştir. Saraybosna’da kısa bir süre kaldıktan sonra Şemsikadiç yanına birkaç bin kişilik Boşnak askerini alarak, 8 Ağustos’ta, Tuzla şehrine saldırıya geçen düşman ordusuna karşı çok şiddetli bir savaş vermiş ve düşmanı püskürterek şehrin işgal edilmesi önlenmişti. Avusturyalı Mareşalden gelen görüşme teklifini, “Bosna topraklarını işgal etmek için ayak basmış olanlar ile görüşülmez, sadece savaşılır.” diyerek reddetmiştir.
Bu arada iki cephede; Tuzla ile Brçko ve Maglay’da savaşan Şemsikadiç, Saraybosnalı Ağalara (ki aralarında işgali destekleyenler de vardı) bir mektup yazarak onların kendisine daha fazla destek vermelerini istemiştir. Mektubunda, “Beni iyi dinleyin, Ben Tuzla ve Brçko’da Avusturyalıları yendim. Maglay’da da onları bir ordum karşılıyor. Bana daha fazla güç gönderin. Eğer dediklerimi yerine getirmezseniz, Dinime ve Kur’an’a yemin ederim ki oraya gelir derinizi yüzerim.” diye yazmıştı. Şemsikadiç’in Tuzla zaferi, tüm Bosna’da milliyetçilik ve vatanseverlik duygularının uyanmasına sebep olmuştu. Çok kısa bir sürede Sava, Drina ve Bosna nehirleri arasındaki bölgeye gelen destek kuvveti ile hakimiyet kurmuş ve bölgeyi kontrol altında tutmuştur.
Ancak durumun ciddiyetini gören Avusturyalılar ordularını kuvvetlendirmiş (asker sayısu 300 bin kişiye çıkartılmış), büyük bir saldırıya geçmiş ve savunma cephesini bazı yerlerde yararak, bir kolu 19 Ağustos 1878’de Saraybosna’ya girmişti. Saraybosna’nın işgalinden sonra Şemsikadiç’in bir ay kadar Bosna’da direnmiş, düşmana büyük kayıplar verdirmil daha sonra Tuzla şehrine çekilmişti. Ardından dağlık araziden Drina Nehri vadisine geçmiş, oradan da Sancak’a, memleketine dönmüştür. Kasım 1878’den Nişan 1879’a kadar Avusturya-Macaristan’ın tehdidi ve olası bir Sancak işgaline karşı tüm hazırlıkları organize etmiş ve Sancaklı Boşnak Savunma Birlikleri başına Yenipazarlı Ahmet Beg Çuriç’i getirmişti.
21 Nisan 1879 dan itibaren yapılan Yenipazar Kongresinde, 2. Abdülhamid’in onayı ile Avusturya-Macaristan’a Priboy, Biyelopolye (sonra Taşlıca’ya taşındı) askeri garnizon kurma izni verildi. Avusturyalılar, Şemsikadiç’in Sancak’taki varlığından son derece rahatsızlık duymuş ve ileride olası yeni bir direniş organize edebileceğini düşünerek, İstanbul’a büyük baskılar yaparak, Şemsikadiç’in Sancak’tan sürülmesini istemiştir.
Bunun sonucu olarak Şemsikadiç, İstanbula çağrılmıştır. Sultan onu devlet misafiri olarak ilan etmiş, Şemsikadiç’e Marmara Denizi sahilinde bir köşk tahsis etmiş ve Şemsikadiç, ani ve şüpheli ölümüne kadar o evde yaşamıştır. Müftü Şemsikadiç, Sancak Ejderi diye anılmış ve Boşnak Tarihindeki unutulmayan Kahramanlar listesinde yerini almıştır. Kaynak: ”Bošnjački kalendar” kitabı – (dogodilo se na današnji dan), Kameni Sapavać paylaşımı çeviri: Nusret Sancaklı
