Ege’nin Yiğitleri Afyonlu Boşnaklar
.
Hazırlayan :Şevket Kuçeviç Boşnak Medya
Yolculuğumuza Afyon üzerinden devam ediyoruz.Anadolu coğrafyasının merkezi yerleşkelerinden biri olan ve bu anlamda kültürel etkileşim sürecinin yoğun olarak yaşanmış olması ile karşımıza çıkan Afyon’un Sandıklı İlçesine bağlı Alacami Köyü’ndeyiz.
Alacami Köyü, Afyonkarahisar iline 85 km, Sandıklı ilçesine 24 km uzaklıktadır.2021 nüfusu 103’tür.Yazın köy nüfusu ikiye katlanmaktadır. Köye ulaşım Sandıklı-Uşak Devlet Karayolu 19. km’sinden Alacami Köyü sapağından veya Sandıklı-Afyon devlet karayolu 3. km’sinden sonra sapılan üst yoldan sağlanmaktadır.
BOŞNAKLARIN KÖYE YERLEŞMESİ
Alacami ,1830-1900 yılları arasında Balkan coğrafyasından Anadolu’ya gerçekleşen büyük göç dalgasının durak yerlerinden biri olup köyün sakinleri Boşnak’tır.
Köyün adı Mostar’ın kuzeydoğusunda yer alan Nevesinje adlı beldedeki bir camiden (Alaca Camija) gelmektedir. Köy halkı aileler, akrabalar, boylar halinde birbirine yakın zamanlarda 1830’lu yıllardan 1900’lü yılların başına kadar geçen uzun süreçte kendilerine tahsis edilen bu bölgeye göç etmişler ve o zamandan beri de burayı kendilerine yurt edinmişlerdir. Genel olarak Saraybosna, Mostar ve Bijelopolje şehirlerinden gelen göçmenler bu köyü kendilerine yurt edinmiştir. Osmanlı tarafından bağışlanan geniş arazide köylerini ,daha önceden de burada var olan eski bir Türk köyü ile birlikte kurmuşlar ve daha çok araziye dayalı tarım ile hayvancılık yaparak geçimlerini sağlamışlardır. Alacamili Boşnaklar 1878 önce Adana Çukurova’ya gelirler. Burasını nedense beğenmezler. Belki yaşadıkları BİJELO POLE’yi (AKOVA) anımsatmadığı için olabilir. Bu kez yeni bir göç başlar, oradan Çutahya(KüTAHYA) Parmakören’e yerleşirler. Güvenlik açısından Afyon Alacami’ye, 1900 yılında daimi olarak yerleşirler. Dağı taşı aşıp da gelmişler. Kıvrım kıvrım yollardan nice sıkıntılı günler ve geceler yaşamışlar. Ama umutlarını hiç yitirmemişler. Yeni bir hayata sıfırdan başlamışlar. Birkaç kişi hariç hepsi Boşnaklarla evlenmiştir.
Köyde okumayan yok gibidir. Köyde 60-70 hane vardır. Köydeki genç nüfus Sandıklı ilçesi ve Afyon merkeze yerleşmektedir. Köyde doğan genç nüfus da çoğunlukla İzmir’e yerleşmiştir. Alacamili Boşnaklar Boşnakça sülale adlarını bilmemekte ve maalesef bu durum da kuşaktan kuşağa aktarılmakta ..Boşnakların mezarlıklarında Boşnakça soyadları yazmamaktadır.
KÖYDE BOŞNAK KÜLTÜRÜ
Peki köyde Boşnakça ne durumda ? Baktığımız vakit köyün tamamı Boşnak olduğu halde çoğunlukla yetişkinler arasında konuşulduğunu ifade edelim. Konuşulan Boşnakça da Bosna lehçesidir.Ancak çoğu Boşnak yerleşiminde olduğu gibi Türkçeyle karılıktır.Köyün kadınları arasında Boşnakların klasik kültürel özelliğini yansıtan DİMJA kültürü maalesef unutulmuş olduğunu ifade edelim.Bunun yanında düğünlerinde akerdeon ve gusla ile Boşnakça şarkılar çalınmamaktadır.Bunun yerini İç Anadolu Türk kültürü almış ve oyun havaları almıştır.
Bir yönüyle geleneksel Boşnak kültüründen bir yönüyle Anadolu kültüründen izler taşıyan bu karma kültür içerisinde yer alan muştuluk, bayramlık, görücülük gibi uygulamalar hem Anadolu Türk kültüründe hem de göç öncesi Boşnak kültürünün birer parçaları olmakla devam ettirilirken cosat, elma atma, kolo oynama, maşala, kına kağnı, kınanın kına gecesini takiben yakılması, düğünlerin altı gün devam etmesi gibi uygulamalar ise Alacami Köyü Boşnakları’nın kendilerine ait milli ritüelleri olmakla dikkat çekmektedir.
Sandıklı yakınlarında Pomakların yaşadığı Reşadiye Köyü vardır. Bu köy halkıyla bir türlü kültürel yakınlık bulamamışlar. Onlar bizden farklı diyorlar. Alacamili gençlerin geçmişiyle ilgili bildikleri tek şey, Bijelopole’den Sırp çetnik zulmü yüzünden kaçmış oldukları… Bir dönem Almanya’ya işçi göçü vardı. İmkanları olduğu halde yaşlılar ‘’Biz gavurlardan kaçtık sizi gavur ellerine salmayız’’ demişler.
Kültürel hafızanın taşınabilirliği ile kültürler arası etkileşim sürecinin tartışmasız varlığı, ilgili toplumlar açısından etkileme ve etkilenme olgusunu beraberinde getirmektedir. Bu durum özellikle baskın kültürün diğer kültür mensupları üzerinde çok daha fazla etkili olmasını kaçınılmaz kılmaktadır.
Bu hal üzere Alacami Köyü sakinlerinin yüz yılı aşkın bir süredir temas halinde bulundukları Türk kültür ve medeniyetinden alıntılarda bulunmuş olmasından daha doğal bir şey olmasa gerektir. Fakat sırası gelmişken şunu da ifade edelim ki Alacami Köyü sakinlerinin yaşam tarzı ve karakter özelliği bakımından komşu Türk köyleri üzerinde kültürel verintilerde bulunmuş olması da gözden uzak tutulmamalıdır.
KÖYDE YAŞAYAN BOŞNAK SÜLALELERİ
Alacami Köyü’nde Yaşayan Boşnak sülaleleri şunlardır:
Şaroviç,
Şantiç,( Ersoy soyadını aldılar)
Begoviç,( Duran soyadını aldılar)
Curjan ( Güney soyadını aldılar )
Muşinoviç, ( Saygın soyadını aldılar)
Birzina,
Hociç, ( Koç soyadını aldılar)
Pobriç,
Çekroviç,
Viliç,
Voledar ( Şen soyadını aldılar)
Çekre, ( Akın ve Şahin soyadını aldılar)
Çute,( Selahattin soyadını aldılar)
Birzoviç ( Özkan soyadını aldılar)
Kankaraş,( Kaya soyadını aldılar)
Birzoviç ( Özkan soyadını aldılar)
Karamediç ( Meriç soyadını aldılar )
Kaynaklar:
–https://sites.google.com/site/alacamikoyu/
-Merve Şen , “Sandıklı İlçesi Alacami Köyü Evlilik Merasimleri Üzerine Derleme
ve Değerlendirmeler”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi III,
(2012):343-357.
-Boşnak Dünyası 2019 sayısı
-Dilek Begoviç ( Alacamili Boşnaklardan )
