ALAÇATI BOŞNAKLARI
Alaçatı,Çeşme İlçesine bağlı,Çeşme’ye 7 Km uzaklıkta bir beldedir.Türk-Yunan karışımı Ege mimari özellikleri,parke taşlı Arnavut kaldırımları ,yüzyıl öncesinden kalan yel değirmenleri ve sakız bahçeleriyle sevimli bir antik kasabadır.2015 tarihinde çıkan büyükşehir yasası ile belediyesi feshedilmiştir.
Alaçatı’ya sırasıyla Rumlar,Yugoslavya ve Makedonya ,Selanik,Girit ve İstanköy göçmenleri yerleşir.Pazar yerindeki cami,cumbalı taş evler ,değirmenler bu kültür zenginliğinin kanıtıdır.Yörenin tarihi,onu hem yiten düşlerin hem de filizlenen umutların diyarı yapmış.
Günümüzde Alaçat’nın tarıma elverişli toprakalrında anason,zeytin,soğan ve enginar yetiştiriliyor.Bölgede turizmin yıldızı da parlıyor.Öyle ki kışın 8 bin olan nüfus yazın 50 bine ulaşıyor.
BOŞNAKLARIN ALAÇATI’YA YERLEŞMELERİ
Alaçatı’ya Boşnakların büyük çoğunluğu 1913 Balkan Harbi’nde gelmiş.Boşnaklardan buraya yerleşenler daha ziyade Kolaşinlidir. O dönemde buraya yerleşen 1 Novipazarlı Aile vardır.O yıllarda Boşnaklar Türkiye’ye 3 vapur ile gelmişler.1.vapurdakiler HAlep’e gelir ama orada kolera ve diğer salgın hasatlıklarda dolayı çoğu hayatını kaybeder.Hayatta kalanlar ise Adana’ya ordan da Alaçatı’ya gelirler.
2.Vapur doğrudan Çeşme’ye 3.sü ise KAraburun’a gelir.
Boşnaklar ,Alaçatı’ya yerleştirildiklerinde işlemeleri için geniş toprak sahibi olurlar.Boşnaklarda çalışkan insanlar burda rahat ediyorlar.Ama 1919’da Kurtuluş Savaşı’nın başlamasıyla Alaçatı Boşnakları yine göç yollarına düşüyorlar.Manisa,Kütahya,Uşak,Afyon ve Akşehir’e gidip oralarda 3 yıl kadar kalıyorlar.Oralarda da toprağı işliyorlar ve durmadan çalışıyolar.Boşnak gençleri de asker olup o dönemde düşman işgaline karşı savaşıyolar.Kurtuluş Savaşı sona erdiğinde tekrar Alaçatı’ya dönmüşlerdir.
Bu sefer de iskanen toprak dağılımı olıuyor.Fiilen işledikleri toprak daha büyük olsa da tapula kişi başı 5 dönüm olarak dağıtılıyor.Bu durum uzun yıllar süren tapu davalarına neden olur.
Alaçatı’ya göç eden Boşnak aileler : Kaliç,Balijagic,Recepagic,Koliç,Martinoviç,Hot,Çosoviç,Mitsanoviç,Hasiç,Cukela,Baliç ve Kajaviçlerdir.Ancak bu kişilerin büyük bir kısmı 1940 yıllarında ekonomik sebeplerden dolayı özellikle Çamdibi’ne göç eder.Ülkedeki yanlış tarım politikaları nedeni ile insanlar fabrikalarda çalışabilmek ve çocuklarına daha iyi bir gelecek hazırlamak için yine göç etmiştir.
Alaçatı’da en büyük göçmen nüfus Boşnaklarındır.Daha sonra ise Arnavut ve Lozan mübadilleridir.Alaçatı’da eskiden Boşnakça,Arnavutça,Bulgarca,Rumca ve Türkçe konuşulurmuş.Farklı kültürlerden gelen bu insnalar sorunsuz bir şekilde bir arada yaşamışlar.
Alaçatılı Boşnaklar ,bulundukalrı yerlerde saygın kişiler olmuşlar,çalışkanlıkları ve dürüstlükleri ile giderek ekonomik durumlarını düzeltmişlerdir.Örneğin Nohutalan ,eskiden çok fakir iken şimdi oldukça zenginleşmiştir.Son yıllarda ekonomik krizlere kadar Alaçatılı Boşnaklar hep iyi durumda olmuşlardır.Ancak gençlerin tarımla uğraşmak istememesi nedeniyle gidip başkasının yanında çalışmayı yeğliyolar.
ALAÇATILI BOŞNAK KÖR VEZİRA
Alaçatı’da bütün Boşnak düğünlerinde KÖR VEZİRA gelip hem akerdiyon çalar hem Boşnakça şarkılar söylermiş.
“Alaçatı yezeromse zvala
Ti si mene mnogo ya dala
şarkısını söylerken herkesi coştururmuş.
Alaçatılı Balijagic sülalesi,Mohaç Savaşı’nın en önemli isimlerinden Malkoçoğlu Bali Bey’den üremiştir.Bali Bey,Mohaç Savaşı’nın kazanılmasında büyük yararlılıklar göstermiştir.Bu savaşa Boşnakların da katıldığı bilinir.
Yine Balijagicler’den Ahmed Aga’nın Karadağ prensini esir aldığı ve onun yalvarmaları ile onu serbest bıraktığı da bilinir.Bunun karşılığında Ahmetoviçlerden kimseye dokunmaması emri verdiği ve bugun Alaçatıdaki Balijagiclerin atasının da Ahmet Aga olduğu bilinir.
Kaynak: Mostar Dergisi,sayı 4 ( İzmir Bosna Sancak Derneği Yayın Organı)
