7 BİN YILLIK BELGRAD (SİNGİDİNUM)
SLAVLAR BALKANLARA GELMEDEN 6 BİN YIL ÖNCESİNDEN BELGRAD ŞEHRİ VARDI.
Bugün Sırbistan’ın başkenti olan Belgrat, 1830 yılından sonra Sırp şehrine dönüştürülmüştür. 7 bin yıllık tarihi geçmişi içinde şehir, 300 yıl kadar Osmanlı Türk şehri, Ortaçağ boyunca Macar Krallığı ve Avar Türkleri, Bizans şehri olmuştu. İlkçağ’da Gotlar, Hunlar, Romalılar, Antik çağlarda ise Traklar, Daçyalılar ve en eski olarak Vinça medeniyeti bu şehirde yaşamışlardı.
1830 yılında Sırbistan Prensliğine özerklik verilince Sırplar, büyük bir etnik temizlik harekatı başlatmış ve 1521’den beri şehirde yaşamakta olan Türkler, Boşnaklar, Arnavutlar ve diğer Müslümanlar şehri tamamen terk etmişlerdi. 1521 yılında Osmanlılar şehri Macar Krallığı’ndan almışlar, Sırplardan almamışlardı ve Sırplar o tarihe kadar Belgrat şehrinde çok az sayıda diğer bölge halkları ile beraber yaşıyorlardı.
Roma İmparatorluğu’nun Singidumun adlı önemli bir şehri idi. Romalılardan önce Traklar ve Daçyalılar uzun yıllar bu şehirde yaşamışlardı. 6 bin yıl önce antik çağda ise Vinça medeniyeti mevcuttu.
Evliya Çelebi ise 1660 yılında yazdığı kitabında Osmanlı Belgrad’ını bir başka deyimle nüfusun çoğunluğu olan Boşnakların Beograd’ını anlatmıştı: “270 camisi olan ve çoğunluğu Müslüman nüfustan oluşan Belgradlılar Hanefi mezhebinden olup, Belgradlı Müslümanların tümü, saf inançları ile ibadet eden, düzenli olarak namaz kılan, içten ve dindar insanlardır. Çocukları güzel yüzlü ve güzel konuşan, düzgün bedene sahipler.
Kadınları da çalışkan, becerikli, dindar ve çok güzeller. Kızları; parlak yıldızlar, her biri sağlam bir inci tanesi ve açılmamış bir tomurcuk gibidir. Onların güzel ve sağlam karakterleri var. Bu kızlar periler kadar güzeller. Bu kızlar evleninceye kadar ailesi dışındaki erkeklerin yüzünü görmezler, babalarından başka bir erkek sesi de duymazlar.”
Evliya Çelebenin kitabında yazdığı 270 camisi ile Osmanlı şehri olan Belgrad, sözde “özgürlükçü ve demokratik” Sırp isyancılar tarafından vahşice yıkıldı, yakıldığı gibi Boşnaklara bilinçli bir şekilde soykırım yapıldı.
Belgrad’ın düşmesi ve teslimi esnasında Müslümanların çoğu katledildi veya Bosna’ya sürüldüler. Sonraki yıllarda da aynı ve daha acımasız bir şekilde Bosna’ya yerleştikleri bölgelerden özellikle de Ferhad Paşa Sokoloviç’in mirası olan Boşnak şehri Banya Luka da dahil Bosna’nın % 49’undan kovuldu
1992-1995 yıllarında Bosna Herseke yapılan saldırı, Srebrenica Boşnak Soykırımı ve katlimlarda öldürülen 220 bin Boşnakı; 1804’te başlatılan Sırp isyanları, 1807’da Belgrat Boşnak soykırımı, 1830’da Sırbistan’a verilen özerklik, 1844’te oluşturulan büyük Sırbistan projesi ve “svuđe i svi Srbi” ırkçı zihniyeti, 1862’de Ortodoks Boşnakların Sırplaştırılması, 1878’de Sırbistan Krallığı kurulması, 1913’te Sancak Bölgesi’nin işgali ve Sancak’taki Boşnak soykırımı, 1941-1945 arası 2. Dünya Savaşı Boşnak Soykırımı’nın (108 bin Boşnak öldürülmüştü) halkaları ve devamıdır.
1660 yılı Evliya Çelebi’nin Belgrad notları
