BERLİN KONGRESİ VE BOSNA- HERSEK
Berlin kongresi,beklentilerin aksine Aram Andonya’nın da belirttiği üzere ,burada alınan kararlar yanlız barışı garantilememekle kalmamış tam tersine, yarattığı koşullarla, daha sonra yaşanan olayların da göstermiş olduğu üzere,gelecekteki karışıkların tohumlarını atmıştır.Tüm olumsuzluklara rağmen kongreden karlı çıkan ülkelerde olmuştur.Bunlar bölge ülkeleri olmayıp, Avrupa’nın büyük devletleridir.Bunların başında Almanya ve Avusturya gelmektedir.Bu arada Kıbrıs gibi Ortadoğu’yu kontrol eden stratejik bir noktayı ele geçiren İngiltere’de vardır.
Böyle bir fırsatı yakalayan Avusturya, anlaşmanın kendine verdiği hakkı kullanmakta hiç tereddüt etmez.Dahası hiç vakit kaybetmeden harekete geçer ve Bosna Hersek ‘i işgale başlar.Fakat bu o kdar kolay değildir. Boşnaklar 5 Temmuz 1878 ‘de başlayan işgal üzerine protestolara başlarlar.Çarşı da dükkanlarını kapatırlar.Bu pasif direniş ardından silahlı direnişe geçer.Direnişi,Misha Glenny,Gustav Rıtter Von Traunfes ten naklen şöyle anlatmaktadır;
Saraybosna’da bir çok kişi sokak savaşların da öldü. Küçük evlerden ve ahşap çatılardaki aralıklardan ateş yağıyordu.Evler alçak olduğu için saklanmak kolaydı.Sokaklarda çok kanlı çarpışmalar yapıldı.Teslim olmayı reddeden Boşnaklar öldürüldü.Diğerleri kaleye doğru kaçtılar. Direniş büyüktür…
Oysa onlar Osmanlı ordusu çekildikten sonra Bosna’ya bir tören havasında gireceklerini düşünmüşlerdi.Fakat beklenen olmaz.Gezintiye çıkacaklarını sananlar,kendilerini kanlı bir savaşın içinde bulurlar. Ancak 20 bin askeri yitirdikten sonra Bosna’nın işgalini tamamlayabilirler.O kadar ki, 268 bin kişiden oluşan Avusturya Macaristan ordusu en sonunda ,19 Ağustos 1878’de Saraybosna’yı ele geçirebilirler. Ardından da Boşnakların Osmanlı ile bağlarını tamamen koparmak ve üzerinde nüfus kurmak için “Meclisi Ulema” yı oluşturur. Çünkü Avusturya-Macaristan,Ulema’nın Boşnakların yaşamında ne kadar önemli bir yer tuttuğunu çok iyi bilmektedir.
İşgalci yönetim,bölgede ki egemenliğini güçlendirmek için aynı zaman da Sırp-Türk düşmanlığını da körükler.Asıl önemli hamleyi ise Boşnakları ekonomik olarak çökertmek için öşür gelirleriyle gayri menkullerine hükümet adına el koyarak yapar.Vergileri artırıp ödeme yapmayanların arazilerine el koyar.
Avusturya bu yolla hem Bosna Hersek’e yerleştirmeyi düşündüğü Katolik Hırvat ve Lehler için yer açmış olmanın sevincini hemde Boşnakların direncini kırmış olmanın mutluluğunu yaşar.Ayrıca gerçekleştirdiği yatırımlarla ve sanayileşme hamlesi ile bölgedeki ekonomik gücünü artırır.Gençleri yavaş ama ısrarlı bir şekilde dinlerini değiştirip Hristiyanlığa geçmeleri isteniyordu.
SONUÇ
Yapılan bu uygulamalar sonucun da 1882-1900 yılları arasında 150 bin civarında Boşnak Osmanlı devletine gitmek zorunda kalır.Bosna’da yaşanan zorunlu göçlerin kitlesel nitelik kazanmasında,bu olayların yanı sıra 1881 yılında çıkarılan askerlik yasasının,çok büyük etkisi bulunmaktadır.Çünkü Boşnaklar askere alınıp Osmanlı Devletine karşı savaşmak istememektedirler.
Kaynak: Metin Edirneli’nin Balkanlar Ve… Kitabından
