Makale
Boşnakça’dan Çeviri : Dzenan Karasalihoviç Boşnak Medya
19.yüzyılın sonlarında iki önemli olay gerçekleşmişti; bu durum ortaya iki önemli sonuç bıraktı Rusya İmp.’nun büyümesi ve Osmanlı İmp.’nun toprak kaybetmesi. 19 YY son çeyreğinde yaşanan bu iki olay Balkan halklarına bağımsızlık getirdi. Ondan sonra Osmanlı –Rusya savaşı ve sonunda malesef Osmanlının çöküşü gerçekleşti. Osmanlı toprağının 2/5 ınde vazgeçmek zorunda kaldı yani Osmanlı bu durumda Müslüman nüfusunun 1/5 ini terk etmek durumunda kaldı.(Buda yaklaşık 5,5 milyon Müslüman demekti). Avusturya vakit kaybetmekden hemen İstanbula bir elçisini gönderip Bosna-Hersek i istemişti. Aksine Sırbistan, Bulgaristan ve Karadağın kurulmaların önünde artık bir engel olmayacaktı. Osmanlı hükümeti bu isteği reddeti.
Berlin kongresinin kararları Rusya, İlgiltere ve Avusturyanın özel toplantılarıda göndeme getirildi. Osmanlının elçileri kongreye gelmeden önce Avusturya’dan Bosna Hersek hakkında istek geldi. Osmanlı bunu reddeti ve güvenlik için Bosna Hersekte jandarma kuvetleri kurmaya karar verdi çünkü Bosna Osmanlıya aitti Avusturya tarafı söz konusu eyaleti işgal etme hakkına sahip değildi ve burada bir güvenlik oluşturulması düşüncesindeydi.
Berlin Kongresindeki konuşmalar bittikten sonra İngiliz ve Alman diplomatların baskısı üzerine Osmanlı elçileri 4 haziran 1878 yılında İstanbul’dan gelen bir mektubu okudular; ‘Osmanlı hükümeti Kongredeki düşünceleri ciddi bir şekilde kabul etmektedir ve Bosna –Hersek’teki barışı korumak için birlikte hareket edebiliriz.
Avusturya-Macaristan dış işleri başkanı bu sözleri destekledi çünkü bu arada Alman Kanzelar Bizmar o andan itibaren Avustuya-Macaristan için Bosna-Hersek’i işgalini hukuken başladığını söyledi. Hemen akbinde Osmanlı ve Avusturya – Macaristan arasında gizli bir protokol imzalandı. Bu protokolda Bosna Hersek’te Sultanın hükümdarlığını devam edecek ve Avusturya’nın işgali geçicidir denilmekteydi. Bosna Hersek’in işgali sırasında Osmanlı devletinde büyük değişimler başladı. Sultan Abdulhamid’i devirebilecek bir hareket ortaya çıktı bu oluşum Jon Türklerdi. Jon Türkler seküler ideolojisine bağlı (Fransada gibi) bir hareketti.
Onların hedefi Türk halkın ve devletinin İslam kültüründen ayırmaktı. Jön Türkler Balkanlarda ki halkları Sultan’a karşı ayaklanmalarına destek veriyorlardı.
O esnada Sultan 24 Haziran 1908 yılında Anayasa dönemi ilan edildi. O aylarda Sultanın gücü çok zayıfladı. Sultan Bosna Hersekten elçileri Osmanlı parlametosunun hazılranmasında çağırmıştı. Bu olayı Avusturya-Macaristan kullanıp 7 Ekim 1908 yılında Bosna Hersekin aneksiyonu ilan etti. Osmanlı hükümeti diplomatik bir protestoyu Viyana’ya gönderdi. Aralık ayında Jon Türkler seçimi kazandılar. 27 Nisan 1909 Abdulhamid II hükümeti devrildi. Bosna Hersek,Osmanlı –Avusturya anlaşmasını organize edenler aslında Jon Türklerdi. Bu girişimde en önemli rolü aslında onlar oynamışlardı.
Sonuç itibari ile Bosna’yı satan Sultan değil , Padişaha karşı olan Jön Türklerdi.
Boşnak Medya
