BOŞNAKLARDA DÜĞÜN; SVADBA …

 

Sancak bölgesinden eski düğün geleneklerinin kısa bir özeti.

 

Kız istetme ve nişan töreninden sonra aileler düğünü konuşmaya başlarlar. Davetlilerinin sayısı, kızın getireceği hazırlık ve çeyiz, erkeğin müstakbel eşine vereceği hediyeler ve düğünün tarihi konusunda anlaşırlar.

 

Düğünden birkaç gün önce kızın ailesi sadece kızların davet edildiği bir kına gecesi düzenlerdi. Damat evinden gelen kadınlar geilnin avucuna bir altın lira koyarak elinin açılmasını sağlarlar. Böylece gelinin ellirine kına yakılır.

 

Gelin adayının tırnakları ve avuç içleri mutluluğu simgeleyen kına ile boyanırken, başı kırmızı bir fön, fırça (şeffaf kırmızı bez) ile kapatılır. Gelinin aile evinden ayrılışıyla ilgili Sevdalinka ve şarkılar söylenir. Bu şarkılar genellikle ağlamanın eşlik ettiği özel bir duygu uyandırırdı.

 

Kına gecesi ile aynı gece damadın evinde “cumbus” cümbüş yapılır komşu ve akrabalar kadın-erkek bir arada eğlenirlerdi 

 

Kararlaştırılan düğün günü geldiğinde tüm hazırlıklar bitmiş olur ve damadın evine bayrak dikilirdi. 

 

Damat evine uzaktan gelen davetliler düğün öncedi veya arifesinde gelirlerdi. Düğün yemekleri için davetli sayısına göre bir veya daha fazla büyük baş hayvan kesilir. Önceden Boşnak börekleri hazırlanır ve biryan için etler haşlanırdı. Düğün evine tatlılar yakın akrabalar tarafından hazırlanıp getirilir.

 

Düğün günü gelin evinde ise gelin tarafının davetlileri, gelini uğurlamak için toplanırlar. Yenceler (damadın kız kardeşleri veya teyzeleri/yengeler) gelini evden çıkmaya hazırlanırlar.

 

Gelinin çeyizi, halılar, dokuma yolluklar, yün çorap, mahrem ve işlemeli havlulardan oluşan eşyaları, gelin alayına katılır. Bazı geleneklere göre, bir kız evden çıktığında önce damadı görmeliydi ama bazen damat kız evine gelmezdi. Onun yerine dever (kayınbirader) dedikleri damadın kardeşi veya çok yakın biri gelin odasına gider, geline “dever yüzüğü” takar ve onun evşnden uğurlanmasını başlatırdı. Gelini ailesinden erkekler alır ve dışarı çıkarıp yeni.ailesine teslim ederlerdi.

 

Eskiden geline, onu yeni evine götürecek bir at verilirdi (şimdi ise gelin arabası) ve düğün konukları (gelin alayı) onu takip ederdi. Düğün alayının damat evine gelişi, bir tabancanın tekrar tekrar ateşlenmesiyle haber verilirdi.

 

Damadın evi önüne gelindiğinde gelinin eline Kur’an verilir ve sağ ayağıyla evin eşiğini geçerdi. Bu arada hemen arkasından gelen ailenin yaşlı bir kadını geline eşlik ederdi. Odada ise kaynana ve damadın en yakını olan kadınlar gelini oturarak beklerlerdi.

 

Odada, gelin kadınlara saygılı bir şekilde ayakta durur. Bu arada Şerbet sadece (kırmızı renli bir meyve suyu) servis edilir. Erkek ve kızın ilk kez yan yana oturduğu bir şeriat nikahı kıyılır. 

 

Daha sonra aile üyelerinin geri kalanı gece geç saatlere kadar, yeni evlilerin gerdeğe girdiği ana kadar eğlenirler.

 

Düğün genellikle, başka yerlerden ve köylerden insanların toplanıp davetsiz misafir olarak geldiği Cuma gününe kadar sürerdi. Böyle bir düğün uzun zaman beklenirdi.

 

Ertesi gün gelin erkenden kalkar, geleneksel giysilerini giyer ve odasından çıkar çıkmaz kaynana ile görümcrlerini selamlar, yengeye bekaret bezini verirdi. 

 

Ailece yapılan kahvaltıdan sonra damadın aile büyükleri erkekler sabah kahvesi ve gelin şerbeti içmeye eve gelirler. Gelin tarafından sunulan sade kahvelerden sonra tatlı şerbet içilir. bı şalan bardaklara içine kağıt paralar konularaak geline hediye karşılığı bahşiş verilir.

 

Öğleden sonra ise damat evinde sadece kadınlara özel bir eğlence düzenlenir ve köyün tüm kadınları ile damadın akrabaları bir araya gelirler. Köyün ve akrabaların gelinleri bir köşede sıralanır ve adeta fısıltılarda günlerce konuşulan bir güzellik yarışması yapılırdı.

 

Yeni gelinin başını çektiği kolo (Boşnak halayı) içine tüm gelinler el elle tutuşu geleneksel halk oyunları oynar, sevdalinkalar söylenirdi.

 

Akşam vakti bayrak, evin duvarından indirilir ve düğün bitmiş olur.

 

Ancak gelinin vazifeleri daha bitmemiştir.

 

Damadın en yakınlarlarından başlamak üzere komşular, damadın annesi ve yakın kadın akrabaları ile tek, tek gelini el öpmeye gerçekte ise gelini akrabalarına, akrabalarını da geline tanıştırma ziyaretleri yapılır.

 

Bu ziyaretler tamamlanınca, gelin baba evine uzaklığa göre bir veya iki hafta misafirliğe gönderilirdi. Birincisinde genç bir kız olarak çıktığı baba evinden bu sefer genç bir evli bir kadın olarak kocasının evine doru ikinci defa çıkmış olur …