🇹🇷🇧🇦 BIJEDIĆ KAVMİNİN KÖKENİ..
Bijedić ailesinin kökeni
1704’te yazılan Risno(risan)ve Herceg Novi kadastrosunda,dokuz Bijedić’in isimleri eski arazi,ev,değirmen ve diğer taşınmaz mal sahipleri olarak geçmektedir:Abaz,Ahmed-ağa, Alija,Azam-ağa,Hadži Ömer,Kara Mustafa, Mehmed ağa,Ömer ve Şahin-ağa.Bu ailenin en eski yazılı kaydıdır.
Bu Bijedić’ler 1684’te Venedik’in bu bölgeleri işgaline kadar Risno bölgesinde yaşadılar. Yaşadıkları ve mülk sahibi oldukları yerler şunlardı: Risan,Morinj ve Krivošije denilen bölge, daha doğrusu Ledenice,Unijerina,Krestolin, Popov Do, Dragoševo ve Şehir yerleşimleri. Kadastrodan elde edilen bu verilerle birlikte Ahmed-ağa ve kardeşi Hadži Omer’in bugünkü Trebinje belediyesine bağlı Korjenić bölgesinde mülkleri olduğuna dair bilgimiz var.
Bu nedenle,Bijedić’in kökeninin,en azından son 400 yıldır,Doğu Hersek’in daha geniş alanı olduğu büyük bir kesinlikle iddia edilebilir.
İlk Bijedić’lerin sosyal statüsü
Bijedic’ler oldukça dallanmış bir ailedir.Zaten 1684’te 8 veya 9 aile var.Bu ailenin bu dokuz nesilden önce en az bir ve muhtemelen daha fazla nesil var olduğu sonucuna götürür. Aile çok zengin,450.000 metrekarelik mülkleri var.Merak olarak,diğer şeylerin yanı sıra, Peraštan Başpiskoposu Zmajević ve kardeşi veya akrabası Peraštan kaptanı Matija Zmajević’e ait iki değirmen taşına sahip iki değirmene sahip olduklarından bahsedilebilir. Bu değirmenlerden biri yıllık 100 lira vergi ödemek zorundaydı.Risna ve çevresinin en varlıklı on ailesi arasında yer aldıkları rahatlıkla söylenebilir.Buna Ahmed-ağa ve Hadži Ömer kardeşlerin de aynı dönemde Korjenići’de arazileri olduğunu eklediğinizde,o zaman Bijedić’lerin o zamanlar hali vakti yerinde olduğuna şüphe yok.Kişilerin taşıdıkları Aga ve Hacı unvanları.Son bilgilere göre,Karadağ’daki Nudol’daki camiye 1701’de Hadzi Ömer’in camisi adı verildi.Nudol ve çevresinde bu dönemde başka Hadzi(hacı)Ömer bilinmediği için aynı isimli Bijedić’ten bahsediyor olmamız mümkündür.
Risno’dan Yer Değiştirme
Risno’nun Venediklilerin eline geçmesinden sonra,tarihsel verilerde Bijedić’lerin Nikšić’in yeni sakinleri olarak bahsedilir.Yani Nikšić,o zamanlar Risno ve Herceg Novi’den gelen göçmenler olarak adlandırıldığı için Citizens tarafından kuruldu.Bu Bijedicler,Nikšić’in düşüşünden (1877) sonra taşındı;bazılarının Korjenić’te ve bazılarının Türkiye’de akrabaları var. Aile geleneğine göre Risno’dan Nudol’a da yerleştiler.Yani.bugünkü Karadağ’daki Nudol, oradaki yazlık evlerine yerleştiler.1858’de Nudol’dan kesin olarak Grančarevo ve Jasen’e taşındılar ve bu yerlerden çeşitli isyanlar ve savaşlar nedeniyle Havtovac’tan Gacko, Berković daha sonra Žepča,Domanović,Opličić, Ljubinje,Goražde hatta Üsküp ve Türkiye’ye taşındılar.Bazı yerlerde kalırken,bazı yerlerden de torunlarının bugün hala en fazla sayıda yaşadığı Mostar,Saraybosna ve Tuzla gibi daha büyük merkezlere taşındılar.Büyük merkezlerin yanı sıra,bugün Bijedići de Goražde’de ve daha büyük sayılarda Žepč’te yaşıyor.
Saldırıdan önce,Bijedić soyadına sahip binden biraz daha az vatandaş RBiH’de yaşıyordu ve bunların çoğu Trebinje belediyesinin uzantısında,şu yerleşim yerlerinde yaşıyordu: Gornje Grančarevo,Lastva,Župa,Skođegrm, Jasen,Dživar ve Trebinje . Bugün,ağırlıklı olarak tüm dünyada,çoğunlukla İskandinav ülkelerinde yaşıyorlar.
Diğer soyadlarının Bijedić’leri
Nudol Karadağlıların eline geçince Abdullah Hoca,Nudol’dan ayrılarak Makedonya’da Üsküp yakınlarındaki Hasanbegovo’ya yerleşti. Kahramanlığından dolayı torunlarına Avdovići adı verildi ve onun torunlarından biri de tanınmış bir BH gazetecisi olan Erol Avdović’tir.
Bijedić soyundan Türkiye’de yaşayan birçok aile var.100 yılı aşkın ayrılıktan sonra aile bağları yavaş yavaş yeniden kuruluyor,zamanla öğrendik ki aslında Bijedić olan Turan,Akyıldız, Soybelli,Tekin,Turkianna ve daha birçok aile Türkiye’de yaşıyor.
PORJEKLO BIJEDIĆA
Porjeklo porodice Bijedić
U katastru Risna i Herceg Novog pisanog 1704 godine kao bivši vlasnici zemlje, kuća, mlinova i ostale nepokretne imovine spominju se poimenice devetorica Bijedića: Abaz, Ahmed-aga, Alija, Azam-aga, Hadži Omer, Kara Mustafa, Mehmed aga, Omer i Šahin-aga. Ovo je najstariji pisani trag o ovoj porodici.
Ovi Bijedići bili su nastanjeni na području Risna do Mletačkog zauzimanja tih krajeva 1684 godine. Mjesta koja su naseljavali i u kojima su imali posjede su: Risan, Morinj, te područje zvano Krivošije tačnije naselja Ledenice, Unijerina, Krestolin, Popov Do, Dragoševo i Police. Uporedo sa ovim podacima iz katastra, imamo saznanja da su Ahmed-aga i njegov brat Hadži Omer imali posjede na području Korjenića u današnjoj opštini Trebinje.
Tako da se sa velikom sigurnošću može tvrditi da je porijeklo Bijedića, makar ovih zadnjih 400 godina, šire područje Istočne Hercegovine.
Socijalni status prvih Bijedića
Bijedići su dosta razgranata porodica. Već 1684 godine imamo 8 ili 9 domaćina. To navodi na zaključak da ova porodica postoji makar jednu a vjerovatno i više generacija prije ove devetorice. Porodica je jako imućna, ima posjede koji se prostiru na 450.000 kvm. Kao kuriozitet se može spomenuti da su između ostalog u njihovom posjedu bila i dva mlin svaki sa dva žrvnja koji su pripali peraštanskom nadbiskupu Zmajeviću te njegovom bratu ili srodniku kapetanu peraštanskom Matiji Zmajeviću. Na jedan od ovih mlinova se moralo plaćati 100 lira godišnjeg poreza. Sa sigurnošću se može reći da se svrstavaju među deset bogatijih porodica Risna i risanske okoline. Kada se tome doda i činjenica da su braća Ahmed-aga i Hadži Omer također vlasnici zemlje u Korjenićima u istom periodu, onda nema sumnje da su Bijedići u to doba bili dobrostojeći što se očitava i u aginskim i hadžijskim titulama koje pojedinci nose. Po novijim saznanjima džamija u Nudolu u Crnoj Gori nosila je 1701 godine naziv Hadži Omerova džamija. Pošto nije poznat nijedan drugi Hadži Omer u ovom periodu u Nudolu i okolini možda je ovdje riječ o istoimenome Bijediću.
Raseljavnje iz Risna
Poslije pada Risna u Mletačke ruke, Bijedići se u povijesnim podacima spominju kao novi stanovnici Nikšića. Naime Nikšić je osnovan od strane Građana, kako su tada nazivani muhadžeri iz Risna i Herceg Novog. Ovi Bijedići su se nakon pada Nikšića (1877) raselili; neki kod rodbine u Korjenić a neki u Tursku. Iz Risna su se po porodičnoj tradiciji nastanili i u Numinom dolu tj. današnjem Nudolu u CG, oni su se tu naselili na svoje ljetnikovce. Iz Nudola se definitivno sele 1858 u Grančarevo i na Jasen, a iz ovih mjesta zbog raznih buna i ratova raseljavali su se od Havtovca u Gacku, Berkovića kasnije Žepča, Domanovića, Opličića, Ljubinja, Goražda čak do Skoplja i Turske. U nekim mjestima su se zadržali, dok su iz nekih mjesta produžili u veće centre, kao sto su Mostar, Sarajevo i Tuzla, gdje i danas živi najveći broj njihovih potomaka. Osim velikih centara Bijedići danas žive i u Goraždu te u većem broju u Žepču.
Do agresije, u RBiH je živjelo nešto manje od hiljadu građana sa prezimenom Bijedić a najviše ih je živjelo na produčju opštine Trebinje i to u sljedećim naseljima: Gornje Grančarevo, Lastva, Župa, Skođegrm, Jasen, Dživar i sam grad Trebinje. Oni danas u glavnom zive širom svijeta a ponajviše u Skandinavskim zemljama.
Bijedići drugih prezimena
Padom Nudola u crnogorske ruke, Abdulah hodža napustio je Nudo i nastanio se u mjestu Hasanbegovo kod Skoplja u Makedoniji. Zbog junaštva njegovi potomci su se prozvali Avdovići a jedan od njegovih potomaka je Erol Avdović poznati BH novinar.
U Turskoj žive mnoge porodice koje vode porijeklo od Bijedića. Nakon 100 i više godina razdvojenosti porodične se veze polahko obnavljaju, vremenom smo naučili da u Turskoj žive porodice Turan, Akyildiz, Soybelli, Tekin, Turkijanna i mnoge druge porodice koji su u stvari Bijedići.
