HALİLBEYLİ KÖYÜ BOŞNAKLARI
Halilbeyli ,İzmirin doğusunda bulunan Kemalpaşa ilçesine bağlı 29 köyden bir köydür. İzmir iline uzaklığı 45 kilometre, Kemalpaşa ilçesine uzaklığı ise 24 kilometre mesafededir. Manisa il sınırına yakındır. Manisa iline bağlı Turgutlu ilçesine 10 kilometre mesafededir.
Her ne kadar Boşnak köyü olarak anılsa da ilk kurucusu zengin bir ağa olan Halil bey adına bir şahıstır. Halil bey zengin bir zat olup Halilbeyli’de bir çiftliği ve çok sayıda büyükbaş ve küçükbaş hayvanı varmış. Halen köy çarşısında bulunan çeşmenin bulunduğu yerde küçük bir kaynak (şu an yok kuruduğu sanılmaktadır) olduğundan yerleşime uygun olduğundan buraya yerleşildiği sanılmaktadır. Bu anlatılanlar ışığında köyün 1740 yılları civarında kurulduğu düşünülmektedir.
Köye Boşnak göçlerinin 1850’lerden sonra ve bazı rivayetlerde 1860’lardan sonra başladığına dair bilgiler geçmektedir.Köye iki farklı zamanda Boşnak göçü olmuştur.Diğer dönem 1878 Berlin Antlaşması sonrasıdır.Bilindiği üzere Berlin Antlaşması ile Bosna Hersek ,Avusturya Macaristan’a geçici (!) olarak
bırakılmıştır.Bunun yanında 1902 tarihli belgeler ve 1893 tarihli Osmanlı arşivlerinde
köyle ilgili belgeler vardır.
Köye gelen Boşnakların tamamı Hersek Boşnaklarıdır. Geldikleri yerler Mostar,Stolac,Bihaç,Trebinje ve Lubinje ile civar köylerindendir. İstisnai olarak 1925 yılında Zenica’dan ve Bijelo Polje’den gelen aileler olmuştur.
1850’lerden sonra gelenler 35-40 civarı aile olmuştur.Bu da ortalama 120 civarı insan demektir.1878 sonrası ise 40-50 civarı ailenin geldiği ve ortalama 150-160 kişi olduğu kabul edilmektedir. Halilbeyli Boşnakları’nın ilk adresi Aydın ve yöresi olacaktır.Ancak bölgenin tütün yetiştiriciliğine uygun olmaması nedeniyle daha sonra bugunkü köye gelmişlerdir.Köy topraklarının devlete ait ve boş olması hem tarım arazisi olarak kullanılmasında Osmanlı ekonomisine destek olacak hem de göçmenlerin yerleştirilmesinde kolaylık sağlayacaktır.
Halilbeyli Köyüne Dubrovnik limanından 450 kişi gemilere bindirilerek getirildiği ve yerleştirildiği bilgileri de vardır. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Halilbeyli Köyü’ne sırf müslüman olduklarından
dolayı zulme maruz kalmış Boşnakların çok daha erken vakitlerde o da 1550- 1600 yılları arasında yerleştiklerinden bahseder. Günümüzde köy nüfusu 1800 civarındadır.
Köye yerleşen Boşnaklar,1995 yılına akdar tütün yetiştiriciliği yaparken daha sonra büyükbaş hayvancılığa yöneleceklerdir. Bugün köyün %90’ı büyükbaş hayvancılığı yapmakta ve köyde 5-6 bin civarı büyükbaş hayvan bulunmaktadır.
Halilbeyli’de Boşnak kültür ve geleneklerinin anlatılması ve tanıtılması amacıyla Boşnak Evi açılmıştır.Burada eski Boşnak kültürüne ait eserler sergilenmektedir. Ayrıca köyde 2014 yılında Boşnak Derneği kurulmuştur.Dernek aynı yıl Bosna’daki büyük sel felaketinde sıkıntılara maruz kalmış Zenica Bölgesi’ne Kurban yardımında bulunarak destek çıkmaya çalışmıştır.Dernek aynı zamanda Türkiye Boşnak Federasyonu’na üyedir.
Köyde bulunan belli başlı Boşnak sülaleleri
Tırtak,Agic,Biric,Nikic,Plemic,Avdic,Durmişeviç,Galijatovic,Sehovic,Yakupovic,Yakvovic,Semizovic,Krajina,Behramovic,Kurjenic,Ramic,Cure,Baliç,Çerimagiç,Şariç,Tırbona,Dervişagiç,Zvizdiç,Alagiç,Zuliç,Malakos,Erkoçeviç,Haviç,Baboviç,Bayriç,Pirinç,Cuheriç,Şabanoviç,Praskaviç,Mihiç,Mollamihiç,İbriktaroviç,Zubceviç,Şujak,Krajina,Kırpo,Pesiç,Haciahmetoviç,Alihociç,Kresoşişiç,Hacıjahoviç,Muciç,Laliç,Fetahiç,Tabakoviç,Cure,Gujiç,Çatoviç,Glavniç,Ljepiç,Krajişnik,Çegoviç ve Hacıismailoviç gibi sülaleler yaşar.
Kaynak:
-Mustafa Durmişeviç Celep Amca
-Türkiyenin Sadık Vatandaşları Boşnaklar,Sait Kaçapor
