Yazan: Nusret SANCAKLI
Bogomiller; Katolik ve Ortodoslara göre tehlikeli sapkınlardı. Bogomillere; Bosna Kralı Tomaş, Papa ve Katolik inancındaki komşu kralların savaş tehditi ile zülm etti, Katolik inancına zorladı ve onları Karadağ’a doğru sürdü.
Bogomilleri; Sırplar, Kral Nemanja döneminde “Kâfir Babunlar” diye lanetleyip, binlerce yıllık topraklarından Doğu Bosna’ya sürdüler. Bogomillerin; ileri gelenlerinin, kulaklarını, dillerini, kafalarını kestiler, Hersek bölgesine sürdüler. Bogomillere; kovuldukları Karadağ’da, Hersek’te ve Doğu Bosna’da, onlar gibi olan soydaş ve dindaşları kucak açtı. Bogomillere; Üsküp, Prizren’e kadar gelmiş olan Osmanlı dervişleri, Müslüman Türkler kucak açtı, onları korumaya aldı. Bogomiller; hep düşündüler !? Bogomiller; çok düşündüler !? Bogomillerin, Boşnyanilerin suçu ne idi ? İslâm Dini onlara, uzun yıllardır aramakta oldukları huzur, sevgi ve barışı sunduğunu gördüler.
“Dinde zorlama yoktur” ayeti, yıllardır, kendilerine Katolik ve Ortodoks Kiliseleri tarafından yapılan zülm ve baskıların tam tersi olan bir inancı anlatıyordu. Bogomiller de Müslümanlar gibi; “Allah üç değil, Bir’dir: diyorlardı. “Hz. İsa, Tanrı veya oğul değil, İnsan ve Peygaberdir.” diyorlardı. “Çarmığa germek, haç, çan, bunlar inanç olamaz.” diyorlardı. “Kiliseler, ruhbanlar, cennetten yer satamazlar.” diyorlardı. Ruhban sınıfı, heykeller, resimler, ikonalar yok diyorlardı. Müslümanlardan; Hz. Muhammed’in, diğer peygamberler ve Hz. İsa gibi Allahın elçisi olduğunu duyuyorlardı. Allah, Hz. Meryemin kulağına, Hz. İsa’yı müjdelerken fısıldayan beyaz güvercinin, Allah’ın emri ile Hz. Muhammed’in de kulağına fısıldadığını duyuyorlardı. Kur’an’ın, Hz. İsa hakkında, “Ey Kitab ehli ! Dininizde sınırları aşmayın ve Allah hakkında ancak hakkı söyleyin. Meryem oğlu İsa Mesih, ancak Allah’ın peygamberi, Meryem’e ulaştırdığı (emriyle onda var ettiği) kelimesi ve kendisinden bir ruhtur. Öyleyse Allah’a ve peygamberlerine iman edin, “(Allah) üçtür” demeyin.” ayetini duyuyorlardı. “Meryem oğlu İsa da: “Ey İsrailoğulları! Ben Allah’ın size, benden önce gelmiş olan Tevrat’ı doğrulayıcı ve benden sonra gelecek adı da Ahmed olan bir peygamberi müjdeleyici olarak gönderilmiş bir peygamberiyim” ayetini de duyuyorlardı.
VE … BOGOMİLLER, YANİ O ZAMAN KENDİLERİNE “DOBRİH BOŞNYANİ” DİYENLER, SANILDIĞİ GİBİ BİRDEN DEĞİL, YILLAR ÖNCESİNDEN İSLAM DİNİNE GEÇMEYE BAŞLAMIŞLAR, VE BU GEÇİŞLER, 18. ASIRA KADAR SÜRMÜŞTÜR. 1463 YILINDA, FATİH SULTAN MEHMET’İN, BOSNAYI FETHİNDEN SONRA, BİZZAT PADİŞAHIN, BOSNALI KATOLİK FRANSİSKEN KATOLİKLERE VE DİĞER İNANÇLARA GÖSTERDİĞİ HOŞ GÖRÜ VE İNANÇ HÜRRİYETİ KARŞISINDA, BOGOMİLLER O DÖNEMDE KALABALIKLAR HALİNDE İSLAM DİNİNE GEÇTİKLERİ GÖZLENMİŞTİR.
Böylece Ortaçağda, doğudan ilham alıp, Bulgaristan’da bir köy papazının (Yemreyev) kurduğu bu Hristiyan mezhebi, bir zamanlar tüm Avrupayı saran Bogomil – Pataren – Potur – Babun ve Heretikler diye adlandırıla inancın son kalesi olan Bosna’daki Bogomil Boşnyaniler, diğer ülkelerdeki dindaşları gibi Kilise tarafından hem inançları hem de kimlikleri tarihten silinmeyip İslam Dinine gemiş olmaları nedeniyle günümüzde Boşnaklar olarak hala tarih sahnesindedirler.
Kaynak: ‘Nestanak bogomilstva i islamizacija Bosne‘, Aleksandar Solovjev – Godišnjak Istoriskog društva Bosne i Hercegovine – Godina I, Sarajevo 1949.
Nusret Sancaklı.
