(Mitomani: kişilerde kendi söylediği yalana inanma durumu.)
PATRİK MAKARİYE SOKOLOVİÇ, SOKOLLU MEHMET PAŞA’NIN KARDEŞİ OLMADIĞI GİBİ YAKIN AKRABASI DA DEĞİLMİŞ.
Makariya Sokoloviç, İpek şehrinde kurulan Sırp Ortodoks Kilisesi Patrikhanesi’nin ilk Patriği’dir.
Osmanlı Devleti’nde yüksek görevlerde bulunmuş Boşnakların başında, her yönü ile Sokollu Mehmet Paşa gelmektedir. Ardında bıraktığı çok sayıda hayrat ve iyiliklerin yanında bir de 1557 yılında kurulan İpek (Peç) şehrindeki Patrikhane’nin kurulması çalışmalarından etkilendiği de biliniyor.
İlk Patrikliğe Makariye Sokoloviç atanmış olup genellikle yanlış bilinen: Patrik Makariye’nin, Sokollu Mehmet Paşa’nın kardeşi olduğudur.
Sokoloviçler eski Bosnalı Bogomiller (Dobri Bošnjanin) olup, Doğu Bosna, Vişegrad şehri yakınlarındaki Sokoloviç bölgesindendirler. O bölgeden olanlar, akraba olsun olmasın Sokoloviç soyadı ile anılırlar. Bogomilizm terk edildikten sonra çoğu Müslüman ve bir kısmı da Ortodoks olmuştur.
Bu konu sağlam olmayan kaynaklara dayanarak iddia edilmektedir. Sözde 1575 yılında Alman gezi yazarı Stephan Gerlach, reformcu Patriğin, “büyük vezirin” kardeşi olduğunu yazmıştı. Çok sonraları, 19. asırda Loznice yakınlarındaki Tronoše Manastırı’nın tarihçisi de Patrik Makariye’nin “büyük vezirin” kardeşi olduğunu ve kendisinden tüm manastır ve kiliseleri onarmak için ferman aldığını yazmıştı.
HER İKİ SONRADAN YAZILMIŞ OLAN KAYITLAR BİZE, PATRİKHANE’NİN YENİLENDİĞİ ZAMAN, SOKOLLU MEHMET PAŞA’NIN “BÜYÜK VEZİR” OLDUĞUNU AKTARIYOR.
OYSA O SIRADA SOKOLLU MEHMET PAŞA “BÜYÜK VEZİR” OLMADIĞI GİBİ (1557 YILINDA 3. VEZİR İDİ) BU GÖREVE 8 YIL SONRA, 28 HAZİRAN 1565 YILINDA GETİRELECEKTİ !!!
Olayın doğrudan şahidi olan Venedikli diplomat (kendisi İstanbul’da büyükelçi idi ve 1567 yılında hükümetine yazdığı mektupta Sokollu’nun “büyük vezirliğe” 1565 yılında atandığını yazmıştı – kaynak: M. İmamoviç. Patrik Makariye ise 1557 yılında atanmıştı) Maryo Cavalli Ağustos 1558 yılında hükümetine yazdığı bir raporunda, bir rahip, Dubrovnikli, Bosna Başpiskoposu vekili, kendisine şöyle söylediğini yazmış: “Yakın zamanda “Ortodoks inancının Sırp Patriği”, o mevkiye amcası olan bir paşa sayesinde atandı.” (Bu belgede söz konusu olan paşa da Sokollu Mehmet Paşa değil.)
Sadrazamın aile bağlarını çok iyi bilen Türk tarihçiler, Sokollu Mehmet Paşa’nın 2 kardeşinin olduğunu ve her ikisinin de yollarının, Sultan’ın sarayı ile kesiştiğini yazmışlardı ( yani ikisi de sarayda yaşamışlardı. Sokollu Nehmet Paşa’nın da yeğenleri sarayda yaşamışlardı. Patrik Makariye saraydan çıkıp Patrikhaneye atanmamıştı. Kendisi çicukluğundan veru memleketinde yaşayan bir ortodoks rahibi idi.).
Bu belgelere dayanarak şu sonuca varabiliriz. Makariye hiç bir şekilde Mehmet Paşa’nın baba tarafından yeğeni olamazdı. Sokollu’nun anne tarafından da yeğeni olması mümkün görünmüyor. Zira dayısının çok erken dönemde İslamiyete geçtiği biliniyor ve doğum sdının ne olduğunu da bilin yok ama, kaynaklarda Rüstem Bey Sokoloviç ve onun 3 oğlundan söz ediliyor: Derviş paşa, Ali Bey ve Ferhad paşa. Buna göre Sokollu Mehmet Paşa’nın gerçek yeğeni Ferhad Paşa idi; Kliş ve Bosna Sancakbeyi ve ilk Bosna Beylerbeyi olmuştu.
Patrik Makariya’ya gelince, o sadece Sokollu Mehmet Paşa’nın uzak bir akrabası olabilir. Zira Sokoloviçker, oldukça çok dallanmış kalsbalik bir sülale idi.
PATRİK MAKARİYA İLE SOKOLLU MEHMET PAŞA ARASINDA BİR AKRABALIK BAĞI KURMAYA ÇALIŞMAK, SADECE BİR PROPAGANDA AMACI VEYA BİR MİTOLOJİ GİBİ GÖRÜNÜYOR.
Kaynaklar:
1- Historja Bosna i Hersegovina,
2- Historija Bosnjaka, Mustafa Imamovic, str. 158-163. – poglavlje: Proces Prihvatanja Islama u Bosni.
Kaynak: Boşnak Dünyası
