PENDİKLİ BOŞNAKLAR
İstanbul’un çıkışında,Kocaeli sınırına arabayla 25 dk mesafede bir ilçedir Pendik… yaklaşık 700 Bin nüfusuyla Anadolu’da çoğu ili geçen ve Osmanlı Döneminde bir sayfiye yeri taşıyan ilçedir Pendik..
Nüfusu içinde Anadolu,Kafkaslar ve Balkan göçmeni de barındırmaktadır.Biz bu yazımızda Pendik’te yaşayan Boşnaklara değineceğiz
Malum olduğu üzere Boşnakların Türkiye’ye göç etmelerinde iki önemli hadise olmuştur.Bunlardan biri 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi ( Nam-ı Diğer 93 Harbi),diğeri de 1912-1913 yıllarında cereyan eden Balkan Savaşları..
Bu savaşlar sonucunda birincisinde Bosna ,ikincisinde Sancak Bölgesi kaybedilmiş ve Türkiye’ye göçler artmıştır.
Pendik’e gelen Boşnaklar ise daha çok 1950’li yıllardan sonrasını kapsamaktadır.Bugün Yeşilbağlar,Sapanbağları ve Yeni Mahalle’de yaşayan Boşnakların sayısı 45-50 Bin arasındadır.Bunların da çoğu (yaklaşık %90’ı) Sancak Göçmenidir.
Herhangi bir ülkeye göç edenlerin bir araya gelerek oluşturduğu Sivil Toplum Kuruluşları olduğu gibi,Pendik’te yaşayan Boşnaklar da dernek kurmuşlardır.Dernek ilk olarak 1992 yılında YUGOSLAVYA GÖÇMENLERİ DERNEĞİ adıyla kurulmuş özellikle bu yılda başlayan Bosna Savaşında kardeşlerine yardım faaliyetleri yürütmüştür.Türkiye’ye gelen Boşnaklara yardım edilmiş ve Bosna’ya toplanan yardımlar da ulaştırılmıştır.
Daha sonra ise ismi Pendik Bosna Sancak Derneği olarak değişmiş ve en son 2011 yılnda yapılan Olağan Genel Kurul’da İSTANBUL ANADOLU YAKASI BOSNA SANCAK DERNEĞİ adını almıştır.
Dernekte kültürel faaliyetler ve eğitim çalışmaları yapılmakta,Boşnak kültürünün yaşatılması adına başta Folklor olmak üzere çeşitli alanlarda faaliyetler yürütülmektedir.Şu anki başkanı Erdoğan ERDEN’dir.Derneğin özellikle Sancak’ın çeşitli illerinde yaşayan Boşnaklara yönelik Pendik Belediyesi ile ortaklaşa çalışmaları bulunmaktadır. Burada spor kompleksi ve okul yaptırma faaliyetleri olmuştur. Pendik Belediyesi ile Novipazar Belediyesi kardeş şehir ilan edilmiştir.
Bu yörede yaşayan Boşnaklar kültürlerini yaşatmaya devam etmektedir. Pita günleri her ne kadar haftanın 2 günü ( Perşembe ve Pazar ) şeklinde yapılmamaktaysa da yine de bir gün evlerde pişirilmektedir.Bunun yanında Sapanbağları ve Yeşilbağlar’da Boşnak Börekçileri de açılmıştır.
Kına ve düğünler de adetlere göre yapılmaktadır.Bu özel günlerde bir araya gelen Pendikli Boşnaklar kaynaşmayı sağlamaktadır.Bayramlarda ise her ne kadar tam anlamıyla olmasa da bayram adetleri yerine getirilmeye çalışılmakta,Biryan yapılıp birkaç aile bir arada bayram yemeği yemektedir.
Pendikli Boşnaklar’ın dil problemi ise maalesef büyüyerek devam etmektedir.Dil problemi dediğim BOŞNAKÇA KONUŞMA VE ÖĞRENME..Özellikle de yeni nesil Boşnakçaya çok uzak kalmakta ve bu da Kültürel açıdan problem teşkil etmektedir.Karışık yapılan evliliklerde bu özellikle hissedilmekte,kendi çocuğuna Boşnak kültürü veremeyen anne ve babalar eşlerinin kültürlerine alışan çocuklara sahip olmaktadır.Bu durum karşısında mevcut derneğin ve federasyonun maalesef herhangi bir çalışması bulunmamaktadır.
Bir diğer sıkıntı ise meyhanelerin ve uyuşturucu kullanımının çokluğudur.Maalesef bu konuda eskilerin alışkanlığını bırakmaması ve bunu gören çocuklarının da içki alışkanlığı kazanmasının önüne geçilememektedir.Düşünün 200 metrelik bir caddede 5 meyhane var.Uyuşturucu deseniz ,zaten Türkiye’nin de sorunu bizim Pendikli Boşnakları da etkilemiştir.Bunun önüne geçmek için çalışmalar yapmak- kanaatimce önce Bosna Sancak Derneği’ne- sonra da ilgili devlet yetkililerine aittir.
Bosna Sancak Akademi Vakfı’nın önemli isimlerinin bulunduğu yerdir Pendik..Başlangıçta mütevazı çalışmalar ile ön plana çıkmayan vakıf ,daha yeni kurulmuştur.Bundan önceki SREBRENİCA KATLİAMINI ANMA PROGRAMI VE MUHAMMED FİLİPOVİC’İN “ BİZ BOŞNAKLAR KİMİZ “isimli konferansı tertip etmesi kültürel açıdan benliği kazanma adına güzel çalışmalar olmuştur.Bundan sonra da kendilerinden bu tür programlar beklediğimizi ifade edeyim.
Boşnaklar genellikle sporcu insanlardır.Buna bağlı olarak Pendikli Boşnakların da spor ile içli dışlı oldukalrını görmekteyiz.Futbol,basketbol gibi alanlarla ilgilenmektedir. Yeşilbağlar Balkan Spor kulübü,bu yöredeki insanların temsilcisi ve gururudur.
Pendikli Boşnaklar ilk geldikleri yıllarda işçi olarak hayatlarını kazanmaya çalışmışlardır.Pendik Tersanesi ve Tekel’de çalışan Boşnak sayısı hayli fazla olmuştur .1980’li yıllardan itibaren ise Laleli piyasasına yönelmişlerdir.Burada çalışkanlıkları ve dil avantajları onlara bir hayli yararlı olmuştur
Pendikli Boşnaklardan şu anda her meslek alanında çalışan insanlar vardır.Doktor,mali müşavir,mühendis,öğretmen gibi..
Pendikli Boşnaklar,anavatanları olan Sandzak ve Bosna’ya gidip gelmektedirler.Sapanbağları’nda hemen her gün Sancak’a giden otobüs firmaları mevcuttur.Buralardan kalkan otobüsler yaklaşık 16 saatlik yolculuk sonrası anavatanlarına ulaşmaktadır.Bu firmalar akrabalar arası bağları da korumaya yardımcı olmaktadır.
Sancak ve Bosna ile akrabalık bağları devam ettirildiği gibi İstanbul’un diğer toplu yerleşik Boşnak mahalleleri olan Küçükköy ve Yıldırım Mahallesi’ne de yaklaşık 40 yıldır kesintisiz devam eden MAHALLE OTOBÜSLERİ çalışmaktadır.Otobüs modelleri ve şoförleri değişmiş olsa bile 40 yıldır bu iki mahalle ile bağlantı devam etmektedir.Bu otobüsler bayramlarda da her gün sefer yapmakta ve akraba ziyaretlerinin yapılmasına vesile olmaktadır.
Bu iki mahalle arasında kız alıp verme yaygındır. Pendikten Yıldırıma ( eski mantık olan Boşnaklar sadece Boşnaklar ile evlenir ) Yıldırımdan Pendike… bu nedenle bu otobüsler hala daha büyük bir ihtiyaç gidermektedir.
Yeşilbağlar,Sapanbağları ve Yeni mahalle muhtarları Boşnaktır.Hemen her seçimde Boşnak muhtar adayları kazanmaktadır.Yani neredeyse diğer kökenli adaylar kazanamamaktadır.Bu ise tamamen BİZİM BOŞNAK kazansın mantığından kaynaklanmaktadır.Yoksa burda tabii ki de bir ayrımcılık söz konusu değildir.Hepimiz biliyoruz ki HEMŞEHRİCİLİK çok yaygındır bu tür seçimlerde..Eh biz de artık böyle düşünelim artık .. J)
Pendikli Boşnakların ibadetlerini yerine getirdiği Sancak Camii ve Parmaklı Camii vardır.Cenazeler,namazlar,bayramlaşmalar buralarda yapılmaktadır.Bunun yanında Muhammediye Camii ve Turgutpaşa Camiileri de Boşnakların tercih ettiği diğer camiilerdir.
Bununli ilgili acizane fikrimi söylemek gerekirse,bu camilere Boşnak imam hatip atansa sanırım bu mahallelerdeki Boşnaklar ile daha iyi iletişim kurulacaktır.Camiilerin boşluğu belki biraz daha doluluğa ulaşacak veya bu camiiler Boşnakların cazibe merkezi olacaktır.Bilinen bir hakikattir ki Boşnakların azınlık psikolojisi var ve bu psikoloji Boşnakların birbirine güven arttırıcı unsur olmakta ve birbirlerini daha iyi tanıma ve güvene yol açmaktadır.Bu nedenle bu teklifimi Müftülüklerin dikkata alacağını umuyorum
Genel olarak Pendikli Boşnakları anlatmaya çalıştım.Elbette ki eksikler olacaktır..En iyisi mi gelin mahallemize ve bizi daha iyi tanıyın….
Selametle….
Şevket KOÇ- EĞİTİMCİ ( www.bosnakhaber.com Genel Yayın Editörü)
