Tarihte Napolyon’u yenen tek kişi olarak bilinen “Boşnak Cezzar Ahmet Paşa”
Cezzar Ahmet Paşa, bugünkü Bosna Hersek sınırlarının içerisinde bulunan Listica’da doğdu. 1724-1734 yılında doğduğu tahmin edilmektedir. 1804 yılında da vefat etmiştir. Bazı Boşnak kaynaklarına göre Cezzar Ahmet Paşa, Maslesa ailesinden gelmektedir.Gençliğinde İstanbul’da berberlik de yapan Cezzar Ahmet Paşa’nın bir çok başarıları olmasına rağmen esas büyük şöhreti kimsenin boyun eğdiremediği Napolyon’u yenmesiyle olmuştur.
10 Mayıs 1799 Boşnak Cezzar Ahmet Paşa ve Napolyon’un Akkâ Yenilgisi
Bu büyük Osmanlı komutanı Cezzar Ahmet Paşa, Napolyon’a karşı Akkâ Kalesi’ni başarı ile savunmuştur. İstanbul’a gelerek Sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa’nın hizmetine girmiş, Ali Paşa, Mısır valiliğinden azledilince, Mısır’da kalarak meşhur Abdullah Bey’in yanında hizmetine devam etmiş ardından da sonra Şam Valisi Osman Paşa’nın hizmetine girerek isyan çıkartan Tahir Ömer, Zeydan ve Şahab aileleriyle yapılan mücadelede başarı göstermiş, onların isyanlarını bastırmıştır.
1775’te kendisine Beylerbeyi rütbesi verilmiş, 1 yıl sonra da Sayda valiliğine tayin edilmiştir. Suriye’de emniyeti sağlayan ve 1780’de Emirü’l-Haclık ile Şam eyaletine tayin olunan Cezzar Ahmed Paşa, gerek Sayda ve gerekse Şam valiliği zamanında Akka Kalesi’nde oturmuştur.
Burada kuvvetli bir ordu kuran Ahmet Paşa, kendisine küçük bir donanma yaptırmıştır. 1789’da Mısır’ı işgal eden Napolyon Bonapart, Cezzar Ahmet Paşa’ya anlaşma teklif eder. Fakat Cezzar Ahmet Paşa Napolyon’un anlaşmak için ileri sürdüğü teklifleri reddedince, Bonapart, Akka Kalesi’ni kuşatır.
Cezzar Ahmet Paşa’nın emrindeki 3000 kişilik Nizâm-ı Cedîd askerinin müdafada gösterdikleri azim ve maharet neticesinde, Napolyon ilk defa burada yenilir. Napolyon’un karşısında ne Batı’nın ne de Doğu’nun aciz kuvvetleri yoktur bilgisi, cesareti, boyun eğmeyen kudretiyle haklı bir şöhret kazanmış büyük bir Boşnak asıllı Osmanlı komutanı vardır.
1798 yılında Napolyon, Mısır’a ani bir şekilde çıkarma yapıp Kahire ve İskenderiye’yi işgal ettiğinde burada tutunabilmenin tek yolunun Suriye’nin istila edilmesinden geçtiğini çok iyi biliyordu.
Napolyon, Cezzar Ahmet Paşa’nın ismini daha önce duymuş lakin onu hafife almıştı. 24 saatte bölgedeki Osmanlı kuvvetlerini geçeceğini düşünen bu büyük generalin hayallerini Cezzar Ahmet Paşa yıktı.
1799 yılının Mart ayında Akka önlerine gelen 20 bini aşkın Fransız askeri tam bir gün boyunca şehri top ateşine tuttu. Propagandaya önem veren Napolyon, kuşatma devam ederken bir taraftan halka beyannameler dağıtılmasını emrediyor, bir taraftan da kendisini yerel halka bir kurtarıcıymış gibi gösteriyordu. Buna karşılık 70 yaşını bir hayli aşmış Ahmet Paşa’nın Akka müdafaası zor şartlarda dillere destan bir şekilde devam ediyordu. Çarpışmalar bazen göğüs göğüse oluyor, Ahmet Paşa da yaşına aldırmadan en ön safta kılıç sallıyordu. Muhasaranın elli ikinci günü Rodos Mutasarrıfı Hasan Kaptan, emrindeki üç bin kişi ile Akka’nın yardımına yetişti. Durum Osmanlı lehine dönünce Napolyon tam altmış dört gün süren kuşatma sonunda Cezzar Ahmet Paşa’nın azmini kıramayacağını anladı ve 21 Mayıs 1799 yılında geri çekilme emrini verdi. Fransız Ordusu ağır bir yenilgi almış, Cezzar Ahmet Paşa’ya bizzat Sultan III. Selim tarafından pek çok hediyeler gönderilmişti.
Bu ağır yenilgi karşısında Napolyon ‘Akka’da durdurulmasaydım belki Şark İmparatoru olurdum’ demekten kendini alamamıştır.
Sonraki yıllarda ‘Vehhâbî meselesi’ ortaya çıkınca kendisi Şam valiliği ile beraber Vehhâbîlere karşı serdar tayin olunur. Fakat hastalığı sebebiyle vazifeye gitmeyerek, kendisi yerine Süleyman Paşa’yı gönderen Cezzar Ahmet Paşa, 23 Nisan 1804’te Akka’da Hakk’a yürür. Cezzar Ahmet Paşa, zeki, dirayetli, anlayışlı bir insan olup, birçok meseleleri önceden sezmek ve anlamak kabiliyetine sahipti. İdare ettiği yerlerde adaletle asayişi temin ederdi. Akka, Sayda ve Beyrut’u tahkim ettiği gibi, Akka’da bir câmi, bir çarşı ve birçok çeşme ve sebil yaptırmak suretiyle imar işlerine de önem vermiştir.
Boşnak kökenli Osmanlı paşalarından biri olan Cezzar Ahmet Paşa’yı Rahmetle anıyoruz. Mekanı Cennet Olsun.
Boşnak Medya Zeynep Işıl Hamziç-Şevket Kuçeviç.
