İsveç’teki Boşnakların Yerleşim Yerleri

İsveç’teki Boşnaklar tek bir bölgede yoğunlaşmamışlardır. İsveç’in farklı yerlerinde meskûndurlar ve onların İsveç’teki yerleşimi her hangi özel bir yerleşim şekli göstermemektedir. Bu durumun sebebi belediyelerin göçmenleri kabulünden kaynaklanabilir. Çünkü belediyeler göçmenleri, yardım aldıkları süre içerisinde tahsis ettikleri yerlerde yerleştirmektedirler. Göçmenler de tahsis edilen yerlerde kalmaya mecburdurlar.İsveç’te yaşayan göçmenler genel olarak daha çok büyük şehirlerde yaşamaktadırlar. Boşnakların daha yoğun Stockholm, Göteborg, Malmö, Norrköping gibi büyük şehirlerde yaşadığını gördük.

İsveç’e geldiğimizde nerede yani hangi şehirde yaşayacağımıza aslında biz karar vermiyorduk. Geldiğimizde hiçbir şeyimiz yoktu. Babam savaşta öldü. Biz annemle ve kardeşimle buraya kaçarak geldik. O dönemlerde İsveç devleti
Bosna’dan gelen mültecileri kabul ettiğini duymuştuk. Hırvatistan’a kadar kaçmayı başardık ve orada kendimizi öyle bir listeye yazdırdık ve İsveç’e geldik.
İsveç’in neresinde gideceğimizi veya yerleşeceğimi bizim için hiçbir önemi yoktu. Sadece savaştan uzak olsun ve başımızı sokacak yer olsun istedik. Bizi Norrköpng’e gönderdiler ve biz orada yaşamaya başladık. Güzel bir şehirdir.
Biz annemle hala burada yaşıyoruz ama kardeşim Stockholm’a yerleşti çünkü orada üniversitede okuyor.(Katılımcı, 14, İsveç)

İsveç’e ilk geldiğimde Flen diye bir yere bizi gönderdiler çünkü orada mülteci kampı vardı. Orada birkaç ay kaldık ve sonra oturma izni aldıktan bizi Boxholm diye küçük bir belediye kabul etti ve bize daire ve sosyal yardım sağladı. Aynı zamanda orada İsveççe kursuna başladık. Boxholm çok küçük bir yerdir. Ablam üniversiteyi kazanınca Uppsala’ya taşındık. Ben sonra Göteborg’a taşındım çünkü burada iş buldum ve hala buradayım. Göteborg’da çok sayıda Boşnak yaşamaktadır. Sanırım İsveç’te Boşnakların en yoğun yaşadığı yer Göteborg’dır. Burada Boşnak derneklerimiz var, İslâm Birliğimiz, Boşnak mescidlerimiz var.(Katılımcı, 7, İsveç)

Benim babam ve annem 1970li yıllarda İsveç’e işçi olarak gelmişlerdi. O zaman Skövde diye bir şehire gelmişlerdi. 1992-95 yıllar arasında Boşnakların İsveç’e geldikleri zamanda buraya da çok Boşnak aile yerleşti. Bizim için iyi oldu. Ama ben ve ablalarım sonra yani üniversiteyi kazanınca Göteborg’a yerleştik. Göteburg’da çok Boşnak göçmeni vardır. (Katılımcı, 54, İsveç)

Biz ailemle Stockholm Lidingö’da yaşıyoruz. Burada çok az yabancı oturmakta ama geldiğimizde kardeşim burada yaşıyordu ve biz de buraya taşındık. Burası güzel ve sakin bir yer ama etrafımızda neredeyse sadece İsveçliler var yani Boşnaklarla görüşmek için Stockholm’daki Boşnak derneklerine veya Boşnak mescidlerine gidiyorum. (Katılımcı, 23, İsveç)

Ben ve ailem Uppsala’da oturuyoruz. Buraya 1992 yılında geldik ve o zamandan beri hep buradayız. Burada derneklerimiz var ve biz Boşnaklar burada bir araya gelip görüşüyoruz. Ben ve ailem burada çalışıyoruz. Oğlum burada okula gidiyor. Bosna’ya da her sene gidiyoruz ama artık Uppsala’yı da kendi evim gibi görüyörüm. Alıştım buraya ama Bosna bir başka oluyor benim için. (Katılımcı, 16, İsveç)

İsveç’te Boşnakların büyük şehirlerde Stockholm, Göteborg gibi daha yoğun yaşadıklarını görüyoruz ama İsveç’ın çeşitli bölgelerinde de yaşamaktadırlar. Tek bir bölgede yoğunlaşmamışlardır.

 

İsveç’teki Boşnakların Anadili Meselesi

İsveç Boşnak Dernekleri Federasyonu, İsveç’in farklı yerlerinde kültür derneklerinin bir parçası olarak çocuklar için Boşnak dili etütleri düzenlemektedir. Bunların sayısı 35 ve bu etütlere katılan öğrencilerin sayısı 2500’dür. Bu etütlerde ders veren öğretmen sayısı ise 200’dür. Dersler, cumartesi günleri verilmektedir. Bu derslerde takip edilen
müfredat, Bosna-Hersek Federasyonu’nda takip edilen müfredatla aynıdır. Bu etütlerde sadece Boşnak dili değil Boşnak tarihi, kültürü ve coğrafyası da okutulmaktadır. İsveç okullarında da göçmen çocuklar, haftada bir saatlik ana dili dersi alabiliyorlar. Ama istatistiklere göre zamanla ana dili dersi seçenlerin sayısı azalmakta ve bu durum, tüm göçmen gruplar için geçerli olmaktadır (Gustavsson&Svanberg, 1995: 158).

Ana dilin öğrenilmesinin önemi konusunda çocukların görüşlerini de araştırdık ve pek çok çocuğun bu konuya önem verdiğini gördük. Bu konuda iki kız öğrencinin söyledikleri şöyledir:

Ana dili dersinin olduğu gün bazen o derse katılmaktansa arkadaşlarla vakit geçirmek daha cazip geliyordu ama sonra düşündüm ki bu benim ana dilim ve onu iyi bilmeliyim. Evde de Boşnakça konuşuyoruz ve annem bir şeyi yanlış söylediğimde beni düzeltiyor ama bu sadece konuşmaktır. Ben Boşnakçayı okumayı ve yazmayı da iyi öğrenmek istiyorum. Annem düzelttiği hatalarımı sonra mesela gramer derslerinde öğretmenin açıklamasından daha iyi anlıyorum. Bazen insan düşünüyor bu benim dilim bunu zaten hep konuşurum yani bilirim ama aslında dilin kurallarını dil derslerinde öğreniyoruz. Boşnakça benim kimliğimin bir parçasıdır. Boşnakçayı iyi bilmek bana güven veriyor.
Benim akrabalarım İsveç’te yaşamıyorlar ve onlarla konuşabilmem için Boşnakçayı iyi bilmem lazım. Boşnakçayı bilmenin benim için sadece duygusal yanı yok. Farklı dilleri bilmek aslında faydalı olmalı. Belki gelecekte bana
bunun bir faydası olur. Boşnakçayı bilmek aynı zamanda Boşnak kültürü ve edebiyatını daha kolay öğrenmektir. Çünkü biz dil derslerinde Boşnakçayı öğrenirken Boşnak kültürü, tarihi ve edebiyatını da öğreniyoruz. Ben edebiyatını çok sevdim ve onunla ilgilenmeye başladım. Boşnak yazarları
okuyorum (Katılımcı, 34, İsveç).
Başka bir öğrencinin bu konuda söyledikleri de şöyledir: Ana dili bilmek bana göre çok önemlidir. İnsan kim olduğunu anlamak için nereden geldiğini de bilmek zorunda. Bunu anlamak için ilk önce ana dilini bilmek zorunda. Kendi ailesiyle, akrabalarıyla konuşabilmesi için ana dili bilmeli. Kendi kültürünü anlamak için ana dilini öğrenmesi gerekir. Anavatanın bir parçası olmak istiyorsa kendi ana dilini bilmesi lazım. Kendi köklerini ve kimliğini devam ettirmek için ana dili bilmek gerek. Bazen İsveç’te bazı siyasetçiler ana dili derslerinin okullarda düzenlenmesinin pahalı olduğunu söylerler ve bunun gereksiz olduğunu söylerler ama bence böyle bir düşünce doğru değildir. Dil dersleri haftada bir kere oluyorlar ve orada herkes kendi ana dilinde kendini ifade etmeyi öğreniyor. Kendi kültürünü öğreniyor. Eğer bu imkânı bizden alırlarsa sanki bizim kimliğimizden bir parçasını almış olacaklar. Umarım bu olmayacak. Ana dili derslerinin faydalı, önemli ve gerekli olduğuna inanıyorum (Katılımcı, 9, İsveç).

Ben İsveç’e geldiğimde 18 yaşındaydım ve bildiğim tek dil Boşnakçaydı. Evde annemle ve kardeşimle sadece Boşnakça konuştuk. Şimdi de ailemle, akrabalarımla ve Boşnak arkadaşlarımla sadece Boşnakçayı konuşuyoruz.
Kardeşim liseye giderken de okulunda haftada iki saat ana dili dersi görüyordu. İsveççe biliyorum ama sadece iş yerinde, İsveçli arkadaşlarımla ve gerektiği zamanda konuşuyorum (Katılımcı 23, İsveç).

Boşnakçayı bilmek ve gelecek nesillere aktarmak son derece önemli. Zira dil olmazsa kimliğimizi de kaybederiz. Şu anda işyerinde, dışarıda İsveççe konuşuyoruz. Ancak işyerindekiler haricinde genellikle arkadaşlarım Boşnak.
Daima kendi aramızda Boşnakça konuşuyoruz. Bu ortamlarda kendimi çok daha iyi hissediyorum. Daha güvende oluyorum. Bazı arkadaşlar Boşnakça konuşurken İsveççe kelimeler kullanıyorlar. Özellikle İsveç’e erken yaşlarda
gelenler. Çünkü bazı kavramların Boşnakça kelime karşılıklarını bilmiyorlar. Ben de Boşnakça kitaplar okumaya gayret ediyorum. Boşnakçamı her zaman diri tutmak için (Katılımcı 56, İsveç)

 

Ana dili dersleri İsveç okullarında düzenlenmektedir ancak onun dışında yukarıda belirttiğimiz gibi Bosna-Hersek Dernekler Federasyonu da bu dil etütlerini organize eder. Aileler, çocuklarının Boşnakça öğrenmeleri konusunda genellikle duyarlılardır. Mülâkat yaptığımız kişilerin %100’ü çocuklarıyla evde Boşnakça konuşuyorlar ve
çocuklarının Boşnakça bilmelerine önem veriyorlar.

 

Yazının devamı için : https://acikerisim.sakarya.edu.tr/bitstream/handle/20.500.12619/77568/T03425.pdf?sequence=1&isAllowed=y