BATI ANADOLU’DA BOŞNAK KUVAYI MİLLİYECİLER
Ayvalık’ta Yunan işgalinin başlaması ve bir süre sonra genişleme sürecine geçmeleri üzerine Batı Anadolu’nun pek çok yerinde olduğu gibi Gömeç’te ve Körfez bölgesinde birçok Türk silahlı ve silahsız olarak cepheye koşmuşlardır. Gömeçteki Kuva-yı Milliye birlikleri Ferit (Karhan) Bey’in önderliğinde harekete geçmişlerdir.
Ferit Bey’den başka isimlerine ulaşabildiğimiz kahramanlar şunlardır : Ferit Bey’in yardımcısı Ayanoğlu İsmet Bey,Mehmet Savaş,Mustafa Arkalı,Çoban Ali,Hacıosmanlı Çolak Hasan,Çolak Hüseyin,Şani Efendi, Deveci Ethem,Mehmet Sakızlı,Ali İnkaya,Rüştü Bey,Boşnak Arabacı Bele Abdullah,Boşnak Faik,Boşnak Nuşkaoğlu Bekir (Akova), Nalbant Mehmet (Pala),Boşnak Derviş,Boşnak Recep Çavuş,Boşnak Nazif,Hacı Niyazi,Boşnak Habib,Boşnak Aziz Recoviç,Hacı Mehmet (Savaş),Yayaköylü Hacı Bayram (Vural),Boşnak Kocabıyık Muarrem,Boşnak Topal Ramazan,Selim (Akbey),Bacak Salih (Salih Bilgin),Kasap Hako (Halil Acar),Boşnak İlyas,Boşnak Koca Elmas,Boşnak Üzeyir (Karabıyık),Çerkez İshak Çavuş,Cura Mehmet (Mehmet Karagöz),Muslu Mustafa,Çerkez İdris,Dülger Mehmet,Efe İsmail,Arap Sait,İnce Halil Ağa,İsmail Ağa (Karayaz),Petreli Kör Süleyman,İbrahim Bey ve Şoför Mahmut ile ağabeyi yanında ismi hatırlanamayan pek çok vatansever Ali (Çetinkaya) Bey’e yardıma koşmuşlardır.
Ali Çetinkaya hatıralarında Ayvalık’ta silahlar patladığında ilk defa Muratili köyü halkının sonrasında da Gömeçli Boşnakların kendisine yardıma koştuğunu ifade etmektedir. Gömeçteki Kuva-yı Milliye birliklerine Edremit Kaymakamı Köprülülü Hamdi Bey ile Pelitköylü Mehmet Bey büyük destek vermişlerdir. Temmuz 1919’da Yunanlılar işgal sahalarını geliştirmek için yeniden harekete geçtiklerinde Gömeç’teki bu vatanseverler, civardaki pek çok çarpışmaya katılmışlar ve Yunanlıların meşhur Girit Alayı askerlerinin ilerlemesini durdurmuş aynı zamanda yöredeki en sert direnişi göstermişlerdir.
Yunanlıların, Gömeç ve çevresindeki Kuva-yı Milliye hareketine karşı, bölgeye daha önce yerleşmiş olan Rumlardan çeteler oluşturarak çeşitli şekillerde karşılık verme girişimlerinde bulundukları anlaşılmaktadır. Bölgedeki Rumlar’ın, Yunanistan’a gidip askeri eğitim aldıktan sonra silahlanmış olarak bu topraklara gelerek Kuva-yı Milliye birliklerine karşı çarpıştıkları anlaşılmaktadır. İşte bu silahlı Rum çetelerinden biri ile Gömeç’teki Kuva-yı Milliye birlikleri arasında 16 temmuz 1919 günü Dursunlu Köyü’nün güneyindeki çatışma gerçekleşmiş, Rum çeteleri zayiat vererek çekilmek durumunda kalmışlardır.
Yunanlıların batı bölgelerimizde Temmuz 1919’da giriştikleri harekattan Gömeçde etkilenmiştir. Bu bölgede 9 Temmuz 1919 sabahı bir sahra bataryası ve denizden savaş gemilerinin ateşi ile desteklenen Yunan kuvvetleri karşısında 172. Alay komutanı Ali ( Çetinkaya) Bey, birliklerini Gömeçteki Yayaköy-Dursunlu köyleri civarına çekmişlerdir. 10 Temmuz günü düşman saldırıları devam etmiş,kuvvetlerimiz Karaağaç sırtlarına çekilmişlerdi. 10 Temmuz günü düşman Yayaköy ve Dursunlu köylerini yakmıştır. Aynı gün Tıfıllar köyünden gelen düşman kuvveti Kozak Bağyüzü’nü işgal etmiş kuvvetlerimiz Sübekli’ye çekilmiştir. Bu durumda bazı kuvvetlerimiz Karaağaç sırtlarından Sübekli’ye intikal etmiştir. Düşman kuvvetleri, 10 Temmuz’da yaptıkları harekatla Ayvalık’taki durumunu sağlamlaştırmak istiyordu. 16 Temmuz günü Yunan kuvvetleri İngiliz subaylarının gözleri önünde Karaağaç sırtlarına ilerlemiş ancak birliklerimizin taarruzu karşısında dağılarak çekilmek durumunda kalmışlar ve pek çok zayiat vermişlerdir. Düşmanın 16 Temmuz 1919 günü harekatı esnasında eklerde fotoğrafı bulunan Hacı Bayram (Vural) bir Yunan subayını vurmuştur. Yine buradaki çatışmalarda Uzun Şerif (İnce Efe) ve yanındaki Kuva-yı Milliye birlikleri oldukça başarılı olmuşlardır. Öyle ki İngiliz subaylar birliklerimizin Karaağaç sırtlarındaki başarılarını ertesi gün Balıkesir’e gelerek 61. Tümen komutanlığını ziyaretlerinde övmüşlerdir. 17 Temmuz günü yine Karaağaç sırtlarına şiddetli topçu ateşiyle saldırmışlar, bu esnada 61.Tümence gönderilen sahra bataryasının müdahelesi ile düşman kuvvetleri yine çekilmek durumunda kalmışlardır. Bu muharebede 172. Alaydan 10, Kuva-yı Milliye’den 20 kişi şehit olmuştur. Yunanlılar, Gömeç’in Karaağaç köyüne yaptıkları saldırılarda başarılı olamamaları üzerine 21 Temmuz’da bir Yunan savaş gemisi yarım saat kadar köyü top ateşine tutmuş ve bazı evlerin yanması ile yıkılmasına neden olmuştur.
