Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Arnavutlar 9 Haziran 1914 tarihli Muhacirin Müdüriyeti‘nden Edirne Vilayeti‘ne gönderilen bir belgede; Konya‘da misafir olarak bulundurulan Arnavut muhacirlerin yerleştirilmesi için Diyarbakır, Elazığ ve Sivas Vilayetleri‘ne sevk edilmesi ” dil ve milliyetlerini az bir zamanda yok edecek şekilde dağıtılmış iskanları” 28 Mayıs 1915 tarihinde Muhacirin Müdüriyeti‘nce istenmiştir.
1914 yılında Kahramanmaraş‘a da Arnavut muhacir yerleştirilmiştir. Bunu Maraş‘a bağlı Göksun Kazası Andırın Özicek mevkiine yerleştirilen Prishtineli Arnavut muhacirlerin Osmanlı İmparatorluğu vatandaşlığına kabul ettiklerine dair 39 adet beyannameden anlamaktayız.
1912-1915 yılları arasında Balkanlardan gelen muhacirler; Elazığ; 173 kişi. 1921-1927 yılları arasında iller bazında Türkiye Cumhuriyeti‘ne yapılan göçler ; Diyarbakır: 298, Elazığ: 1452, Erzincan: 97, Erzurum: 1095, Gaziantep: 811, Hakkari: 145, Kars: 2512, Malatya: 76, Kahramanmaraş: 1132, Şanlıurfa: 1, Van: 275.
Mübadele öncesi düşünülen iskan planı; Malatya ve havalisi: Kozana, Grebene ,Nasliç, Kesriye göçmenleri. Tarım grupları dağılımı ; 2500 Tütüncü, 15.000 Çiftçi-Bağcı ve 5.000 Zeytinci . Toplam 22.500 kişi. Mübadillerin Yerleştirildikleri İllere Göre Aile ve Nüfus Miktarlarıyla Bunlara Verilen Taşınmaz Mallar (1924-1933); Burada bir hatırlatmada bulunmak gerekiyor mübadele de sadece Türkler göç etmediler o bölgede yaşayan Arnavutlarda göç etmişlerdir. Diyarbakır: 3 aile, 8 kişi, 2 ev, 4 dükkan, 296 toprak (dönüm). Elazığ: 174 aile, 651 kişi, 174 ev, 11.484 toprak (dönüm). Erzincan: 272 aile, 945 kişi, 272 ev, 11.805 toprak (dönüm). Gaziantep: 119 aile, 438 kişi, 117 ev, 8.082 toprak (dönüm). Malatya: 1 aile, 4 kişi, 1 ev. Şanlıurfa: 1 aile, 3 kişi, 1 ev.
Mustafa Uğur GÖNÜLAL
