Dil ve Din
a) Dil
Bosna Hersek’te Boşnakça, Sırpça ve Hırvatça konuşulur. Boşnakların Müslüman olmaları nedeniyle Osmanlı döneminde dillerinde Türkçe, Arapça ve Farsça kökenli ciddi sayıda kelime ve deyimler bulunurdu. Sosyalist dönemde bu kelimelerin sayısında büyük bir azalma olmuştur.
b) Din ve Dini Hayat
Boşnaklar 1463 yılında Fatih Sultan Mehmed’in Bosna’yı fethiyle birlikte Müslüman olmuşlardır. Fetihten önce Boşnaklar Bogomil mezhebine mensuptular. Bogomil mezhebi tek tanrı akidesine mensup bir Hıristiyanlık mezhebi idi. Bilinen Hıristiyan mezhepler teslis akidesine mensupturlar. Boşnaklar kendi akidelerinin İslam dini akidesiyle örtüştüğünü gördüler. Boşnak din adamları Fatih Sultan Mehmed’in din alimleriyle görüşerek Müslüman olmak istediklerini bildirdiler. Sultanın talimatıyla Jajçe şehrinde büyük bir merasimle tarihe kayıt düşülmüştü. Düzenlenen merasimde Fatih, o gün Müslüman olan Boşnaklar’a “dileyin benden ne dilerseniz” demiştir. Boşnaklar da Sultan’dan iki dilekte bulunmuşlardır. Birinci dilekleri çocuklarının İstanbul’da eğitim görmeleri, ikinci istekleri ise Bosna’da toprak düzeninin değiştirilmemesi idi. Sultan, Boşnakların her iki dileğini de kabul etmiştir. Boşnaklar Osmanlı devletine sadık bir millet olarak temayüz etmişler, çok sayıda devlet adamı, paşa ve bilim adamı çıkarmışlardır.
Din ve Mezhep Dağılımı
Millet: Boşnak
Din: Müslüman
Mezhep: Hanefi
Millet: Sırp
Din: Hıristiyan
Mezhep: Ortodoks
Millet: Hırvat
Din: Hıristiyan
Mezhep: Katolik – Fransisken
Millet: Yahudi
Din: Musevi
Mezhep: –
Osmanlı döneminde Bosna fatihi Fatih Sultan Mehmed, Fransisken (katalikliğin bir kolu) mezhebinin bağlılarına bir ahitname vermiştir. Bu ahitname inanç, can ve mal hürriyetinin tanındığının bir belgesidir. Ahitname’nin orijinali Fojnica Manastırı’nda korunmaktadır. Fatih’in mührünü taşıyan belgenin tamamının Fatih tarafından yazıldığı söylenir.
Müslümanlar
Tamamı Müslüman olan Boşnakların dini liderleri Reisü’l-Ulema olarak tanımlanır. İslam Riyaseti’nni merkezi Saraybosna’dır. Saraybosna’da bir İlahiyat Fakültesi, Zenica, Bihaç ve Mostar şehirlerinde iki yıllık İslam Pedagoji Akademisi mevcuttur. Bu akademileri bitirenler ilköğretim ve liselerde din dersi öğretmeni olabilmektedirler. Lise düzeyinde 5 medrese bulunmaktadır. Camiler yanında çocuk ve gençlerin dini bilgiler edindikleri mektepler yer alır.
Ortodokslar
Sırpların bir metroolitliği vardır ve Saraybosna’da bulunur.
Katolikler
Katolik kardinalliği Saraybosna şehrindedir.
Yahudiler
Sayıları çok az olan Musevilerin dini liderliği Rabin, Saraybosna’dadır. Musevilerin sayıları az olmakla birlikte ülkenin muhtelif şehirlerinde yaşarlar. Çoğunluğu ise Saraybosna’da yaşamaktadır.
Kaynak: http://www.bosnahersek.ba/bosna-hersek/din-ve-dil/
