Hani isimsiz kahramanlar vardır. Kendi halkı için büyük fedakarlıklar yapmalarına rağmen pek tanınmazlar. Yunanistan’daki Arvanitlerin ( Arnavutların ) eski lideri Aristidh Kolia da, Türkiye’deki Arnavutlar arasında pek bilinmeyen isimsiz bir kahramandır.
Aristidh Kolia, Türkiye dışında ( Arnavutluk, Kosova, Makedonya …vb. ) yaşayan ve olayları takip etmeyen Arnavutlar tarafından da son zamanlara kadar pek tanınan bir sima değildi. Olayları yakından takip eden kişiler tarafından ise, Aristidh Kolia isimsiz bir kahraman değil, tam aksine sadece Yunanistan Arnavutları için değil, Kosovalı Arnavutlar için de yaptıklarından dolayı önünde daima saygıyla eğileceğimiz unutulmaz bir kahramandır.
Aristidh Kolia, 8 Temmuz 1944 yılında Yunanistan’da Arvanitlerin yaşadığı Kaskaveli köyünde dünyaya gelmiştir. Çocukluğu doğduğu köyde, dedesi ve babaannesinin yanında Arvanitçe’yi ( Arnavutça’nın bir lehçesi ) öğrenerek geçmiştir. 1968 yılında hukuk fakültesinden mezun olmuş ve uzun yıllar Atina’da avukatlık yapmıştır.
Yunanistan’da, Arvanit kültürünü yok etmeyi amaçlayan Yunan şovenistleri tarafından:
– Yunanistan’ın bağımsızlığında çok büyük yararları olan Arvanitlerin katkıları gözden kaçırılıyor,
– Arvanit erkeklerinin giydiği etek, Yunan giysisiymiş gibi gösteriliyor,
– Arvanitlere ait olan Çamiko dansı, Yunan milli dansı gibi kabul görüyor,
– Arvanit kadınlarının giysileri, Yunan giysilerinin gururuymuş gibi anlatılıyor,
– Arvanit mitolojisi, destan ve efsaneleri, Yunan kültürünün bir parçası olarak anlatılıyor,
– Arvanit şarkılarının melodileri aynı kalmak şartıyla sözleri Yunanca’ya çevrilip, Yunan şarkılarıymış gibi söyleniyor, böylelikle şarkıların Arvanitçe sözleri zaman içinde yok oluyordu.
Arvanit milli duygularıyla yoğrulmuş olan ve rüzgarın estiği yöne doğru değil, rüzgara karşı gitmeyi her zaman tercih eden Aristidh Kolia, yukarıda anlatılanlara karşı çıkmak ve dünyaya gerçekleri anlatmak için 1980 ( bazı kaynaklarda 1985 ) yılında avukatlığı bırakmış ve Yunanistan’da yaşayan milyonlarla ifade edilen Arvanitlerin dili, tarihi ve folklorü ile ilgilenmiştir.
Araştırma yapmak için kendisini Arvanit kültürüne adayan Aristidh Kolia’nın emekleri boşa gitmemiş ve yayınladığı eserleri Yunanistan’ı sarsmaya başlamıştı
1983 yılında Aristidh Kolia, ünlü “ Arvanitasit dhe Origjina e Grekeve – Arvanitler ve Yunanlıların Kökeni “ adlı eserini yayınlamıştır. Beşyüz sayfanın üzerinde olan bu kitap onun ilk eseriydi ve Yunanca yayınlanmış olup, çok kısa bir süre içinde sadece Yunanistan’da 10 baskı yapmış daha sonra Arnavutça’ya da çevrilmiştir. Benim de, bu eseri Arnavutça dilinde okuma şansım oldu.
Aristidh Kolia, bu eserinde Arvanitlerin ve Yunanlıların tarihini detaylı olarak ele alıyor, bunun yanında Pakistan’da yaşayan Hunzaların oraya yerleştiklerinde Büyük İskender’in İliryalı 6 000 kişilik askerlerinden olduklarını da yazmaktadır.
Aristidh Kolia, eski Yunan mitolojisini ve Olimpiyat tanrılarının isimlerinin eski ve yeni Yunanca ile açıklanamayacağını bunun ancak Arvanit dili sayesinde mümkün olacağını yayınlamış olduğu “ Gjuha e Perendive – Tanrıların Dili “ eseri ile tüm dünyaya göstermiştir. Aristidh Kolia’nın bu eseri İngilizce olarak İngiltere’de de yayınlanmıştır. Daha sonra Arnavutça’ya da çevrilmiştir.
Aristidh Kolia, 1989 yılında yayınladığı “ Tanrıların Dili “ adlı eserinde Arnavutların İliryalılardan önce ataları olduğuna inanılan Pellazgların ve konuştukları dil olan Pellazgca’nın dünya medeniyetine katkıları bulunduğunu, aynı zamanda bir çok tanrının da bu dil ile adlandırıldığını, bu dilin bir tapınma ve ibadet dili olduğunu, hatta ünlü Homer’in bile eserlerinde bu dilden bahsettiğini yazmıştır.
Aristidh Kolia, uzun yıllar Yunanistan’daki “ Yunanistan Arvanitlerinin Derneği – Makro Boçari ” derneğinde başkanlık yapmış ve kendisinin derneğe çok büyük katkıları olmuştur. Bu derneğin yayın organı olan “ Besa “ dergisinde çok önemli yazıları yayınlanmıştır. Aristidh Kolia, 1977 yılında da kendi başına “ Arvanon “ adlı dergiyi çıkarmıştır. Yunanlılar bu iki derginin yayınlanmaması ve Arvanitlerin ellerine ulaşmaması için ellerinden gelen her şeyi yapmışlardır.
Aristidh Kolia’nın yukarıda bahsettiklerimizden başka, “ Arvanit Dili’nin karşılaştırmalı Sözlüğü “ , “ Antonio Belushi ve Halk geleneklerinin büyüsü “, “ Arvanit Birliği’nin 1899 yılındaki bildirisi “ ve “ Pelazg Zeus ve İndoevropian yanılgısı “ adlı eserleri de bulunmaktadır.
Aristidh Kolia ve Kosova
Aristidh Kolia’nın çalışmaları sadece Yunanistan Arnavutlarıyla sınırlı kalmamıştır. Yunanistan’da, Sırpların aleyhinde konuşmanın hainlik olarak görüldüğü bir dönemde, Yunanistan’da yayınladığı “Greqia ne kurthin e Serbeve te Milosheviçit – Miloşeviç Sırplarının tuzağındaki Yunanistan “ adlı eserinde Kosova sorununu doğru bir biçimde Yunanistan’da anlatmaya çalışmış ve Sırpların, Hırvatistan ve Bosna’da yaptıkları soykırımın aynısını Kosova’da da yapmaya hazırlandıklarını Yunan kamuoyuna duyurmaya çalışmıştır.
Aristidh Kolia, Kosova için yaptığı çalışmalarında sadece bununla yetinmeyerek farklı alanlarda da mücadelesini sürdürerek yayınladığı “ Arvanon “ dergisinde, ben de Kosovalıyım demiştir.
Sırpları destekleyen Yunanistan televizyon kanallarında Kosova’da UÇK’nın ( Kosova Kurtuluş Ordusu ) sırp katillerine karşı mücadelesini ve NATO’nun Yugoslavya’ya müdahalesini desteklemiştir. 5 Mayıs 1999 yılında “ Skaj ” adlı tv kanalında da Aristidh Kolia’nın Kosova’yı savunması, bardağı taşıran son damla olmuş ve bu yayından sonra onun aleyhinde Atina sokak duvarlarına “ Aristidh Kolia’ya ölüm “ , “ Hain Kolia’ya idam “ gibi afişler asılarak onun aleyhinde, “Yunanistan düşmanı, Arnavutluk ajanı “…gibi yoğun bir karalama ve yıldırma kampanyası başlatılmıştır. Sadece ona değil, ailesine ve yakın çalışma arkadaşlarına da şovenist Yunanlılar baskı uygulamışlardır. Ama bu baskılar onu yıldırmamış, tam aksine Kosova için çalışmalarını tüm alanlarda arttırmıştır.
Aritidh Kolia’nın gizemli ölümü
Gjergj Karaiskaq, Laskarina Bubulin, Teodor Kollokoron ve Anastas Kullurioti gibi Arvanit liderlerini farklı biçimlerde yok eden Yunan şovenistlerinin Aristidh Kolia’yı da zehirlediğine dair iddialar bulunmaktadır.
24 Mayıs 2000 yılında rahatsızlanarak Atina’da bir hastahaneye kaldırılan Aristidh Kolia, bir daha iyileşememiş ve 11 Ekim 2000 yılında hayata gözlerini yummuştur.
Aristidh Kolia’nın, ölüm döşeğindeyken şu sözleri söylediği ileri sürülmektedir:
“ Lütfen hayal peşinde koşmayınız. Beni öldürdüler. Lösemiden ölen Arnavut Derneği – “ Makro Boqari’nin ” diğer iki başkanına da aynı şeyi yaptılar. Bu sözleri diğer arkadaşlarıma da söyledim ”
Aristidh Kolia 13 Ekim 2000 yılında yüzlerce Arnavutluk ve Yunanistan Arnavutu’nun katıldığı büyük bir cenaze töreni ve hüzünle Atina’da toprağa verilmiştir.
Hazırlayan: Kamil BİTİŞ
Kaynak: http://www.arnavut.com/aristidh-kolia/
