Özetleyen :Zeynep Işıl Hamziç Boşnak Medya
Makedonya, Osmanlı İmparatorluğunun Selanik, Manastır ve Kosova vilayetlerinden oluşan topraklarına verilen addır. Sınırları kuzeyde şar dağları, güneyde Olimpos ve Pindus dağları, doğuda Rodoplar ve batıda Ohri gölü olarak tanımlanmaktadır. Her ne kadar 1990‟larda Yugoslavya‟nın dağılması ile birlikte bağımsızlığını ilan eden Makedonya Cumhuriyeti, Hırvatistan ve Bosna-Hersek toprakları üzerinde yaşanan kanlı savaşlara karışmadıysa da, Yunanistan ile uluslararası platformda yaşamış olduğu “tanınma krizi” bu ülkeyi, geçmişin de gölgesiyle beraber gündemde tutmaya yetmiştir.
Makedonya için tarihte verilen uzun mücadelenin en önemli sebebi, bölgenin stratejik ve ekonomik açıdan son derece değerli oluşudur. Merkezi, Avrupa‟dan Akdeniz‟e Morova ve Vardar vadileri boyunca uzanan bu koridor yüzyıllar boyunca Romalılar, Gotlar, Hunlar, Slavlar ve pek çok kavim tarafından istila edilmiştir.Makedonya için, tarih boyunca verilen mücadelenin önemli diğer bir sebebi de bölgenin karmaşık etnik yapısıdır. Bu etnik yapı, komşu ülkelerin, Makedonya üzerindeki istek ve iddialarının temelini oluşturmaktadır. Makedonya, Balkanlar‟da diğer yerlere nazaran, en uzun süre Osmanlı toprakları içerisinde kalan bir bölgedir.
1389‟daki I. Kosova Savaşıyla, Trakya, Bulgaristan ve Makedonya yöreleri Osmanlı topraklarına katılmıştır.Osmanlı imparatorluğu, 30 Mayıs 1913‟te imzaladığı Londra Antlaşması ile Makedonya topraklarını kaybetmiştir.Balkan savaşlarından sonra Makedonya, en büyük pay Sırbistan‟da kalmak üzere Sırbistan,Bulgaristan ve Yunanistan arasında bölündü.
Makedonya, Osmanlı hakimiyetinden çıktı ve yaklaşık olarak bugünkü batı sınırımız çizildi.Daha önce Yugoslavya‟yı meydana getiren altı cumhuriyetten biri olan Makedonya, 1991 yılı içinde bu yapıdan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti. Anadolu‟ya Balkanlar‟dan gelen ilk göçmenler, Arnavutlardır.
Bugün, dünyada 10 milyon kadar Arnavut yaşadığı tahmin edilmektedir. Günümüzde Arnavutluk „ta yaşayanlardan iki-üç katı Arnavut Türkiye‟de yaşamaktadır. 15.yy dan itibaren istanbul ve Bursa‟ya küçük aile gruplar ıhalinde gelmişler ve asimile olarak kimliklerini yitirmişlerdir. Bugün Arnavut denilen kişiler, son asırda göç edip halen asimile olmamış olanlardır.
Son yüzyılda, Türkiye‟ye gelen Arnavutların , hemen hepsi Kosova ve Makedonya‟ dan gelmiştir.Arnavutlar için aile ve aile içi disiplin çok önemlidir. Arnavut ailede, erkek evin hakimidir. Üretir,çalışır, ailesinin geçimini sağlar. Kadın evden çıkmaz, evi de kadın yönetir.Arnavut kadını çok çalışır ancak eğlenmesini de bilir. Düğünlerde çok ağır makyaj yapar, giyinir,kuşanır. Dimija (Şalvar), kaftan, bürümcük gömlek, cepkenleri, mendil ve fesleri ile dikkat çekerler. .Günümüzde gençler, şişman gösteren giysileri tercih etmemektedirler. Ayrıca Arnavut kadın bedeni ile yerli halkın beden yapısı farklılık göstermektedir. 15m. ye kadar varan dimija(şalvar), şimdilerde plili yapılıp, metreleri azaltılmıştır.
Orijinal Arnavut şalvarı, jakarlı kumaştan, 12m. olarak yapılır. Kırmızı kumaştan üzeri şeritli olarak yapılan şalvarlar, zaman geçtikçe açık renk ve özellikle beyaz olarak yapılmaktadır. Simkordon tutturma tekniği ile işlenen cepkenlerin belli bir desen tarzı ve kalıbı vardır. Bu cepkenler,Üsküp bölgesinde kadınlar tarafından maharetle işlenmektedir. Cepkenin içine bürümcük gömlek giyilir. Bürümcük gömleğin yaka ve kol kenarlarında tercihe göre mekik oyası, çoğunlukla iğne oyası bulunur. Sözlü, nişanlı ya da yeni evlenen gelinler için hıdrellez de eğlence düzenlenir. şalvar günü veya şalvar gecesi denilen eğlenceye, tanıdıklar davet edilirken şalvar giyileceği belirtilir.
Kayınvalidenin evinde ya da hava güzelse açık alanda, bir mesire yerinde yapılan eğlencede yenir,içilir, oyunlar oynanır. Gelin kız, kayınvalidesinin aldığı şalvarları giyer, iki kez giysi değiştirir.Gelinin kız kardeşleri ve arkadaşları olan genç kızlar, düz şalvar veya Gostivar Modeli şalvar giyerler.
Bulgaristan Türkleri ile karşılaştırdığımızda, çok özelliği olmayan düz şalvarlar giyiyorlar, makine işini tercih ediyorlar. Kahverengi, kırmızı, bordo, güvez rengi (vişne çürüğü)dedikleri renkleri kullanıyorlar.Kırcaali yöresi işlemeli kaftan giyiyor. Makedonya sarı sırmalı şalvar giyiyor. Yunanistan kadife kaftan ,şeritli şalvar ve paçalık kullanıyor ,ağırlıklı bordo,lacivert giyiniyorlar.Kosova,Makedonyalılar ise rengarenk giyinmektedir.
Kaynak:
1996 Bursa Olgunlaşma Enstitüsü Araştırma Bölüm Şefi Şükran Özgen Araştırma Bölümü Öğretmenleri Hanife Işılar Lale Kankal Sema Kara Yavuz Mediha KarasuIşıl Hacıoğlu Eylem Karademir BURSA 2012
