Türkiye’deki Boşnakların Anadili Meselesi » Boşnak HaberBoşnak Haber

28 Mart 2024 - 06:35

Türkiye’deki Boşnakların Anadili Meselesi

Türkiye’deki Boşnakların Anadili Meselesi
Son Güncelleme :

07 Ekim 2022 - 0:35

Türkiye’deki Boşnakların Anadili Meselesi

Türkiye’ye gelen Boşnakların bir kısmı Sancak’tan bir kısmı Bosna-Hersek’ten gelmiştir. Onlar kendi ana dillerine Boşnakça derler. Türkiye’deki Boşnakların dili diyalekt olarak homojen değildir. Sancak diyalekti ve Batı Bosna diyalekti egemendir.
Türkiye’deki Boşnaklar, ana dillerini evlerinde, kendi aralarında ve derneklerinde kullanırlar. Türkiye’de Boşnak dili sadece sözlü olarak kullanılır. Yazılı olarak kullanılmaz. Yazılı biçimi olmadığı için Türkiye’de edebî Boşnakça kullanılmadığını söyleyebiliriz. Türkiye’deki Boşnaklar sadece Türkçeyi edebî dil olarak kullanırlar.
Türkiye’de konuşulan Boşnakça yukarıdaki sebeplerden dolayı gelişmemektedir. Bu yüzden de hâlâ eski biçimlerin kullanıldığını görüyoruz (Jahic, 2000: 1-2).
Türkiye’ye gelen Boşnak muhacirlerin en büyük sorunu dildi. Türkçe bilmiyorlardı. Yaşlı muhacirler için bu sorun daha da yoğun yaşanmaktadır çünkü hemen dil öğrenemiyorlardı ve pek çoğu Türkçe öğrenmeden ölüyordu (Bandzovic, 2006: 638).Türkiye’ye gelen Boşnak muhacirlerin özellikle köyden gelenleri büyük bir kültür şoku yaşadılar. Her şey çok daha farklıydı, her şey çok daha moderndi. 1960’lı yıllarda gelenler genellikle fabrikalarda iş buluyorlardı. Bazıları o yıllarda Batı Avrupa’ya da gitmişler ama ailelerini genellikle Türkiye’de bırakmışlardı. Sonra kendileri de geri geliyorlardı. Türkçeyi genellikle fabrikalarda Türk arkadaşlarından öğreniyorlardı. Türkçeyi öğrenmek için devlet ve sivil toplum kuruluşları Türkçe kursları gibi her hangi bir faaliyet organize etmemişlerdi. Bundan dolayı kadın nüfusu, Türkçe öğrenmekte daha büyük zorluk çekiyordu. Çünkü kadınlar daha çok evde kalıyorlardı ve kendi aralarında görüşüyorlardı. Türk toplumuyla temasları çok kısıtlıydı. Genç nesiller okula
başladıktan sonra Türkçeyi öğreniyorlardı. Okul, onların Türk toplumunla temasa geçtiği belki tek yerdi. Çünkü yaşadıkları mahalleler çoğu Boşnak muhacirlerden oluşuyordu. Çalışmamızı sürdürürken özellikle İstanbul’da (Bayrampaşa, Pendik) hâlâ  Türkçe bilmeyen ve 1950’li ve 1960’lı yıllardan beri Türkiye’de yaşayan yaşlı insanları
gördük ve onlarla mülâkatlarımızı Boşnakça olarak yaptık.

Boşnak muhacirlerin hep bir arada yaşaması onların âdetlerini, geleneklerini ve dillerini unutmamalarına yardımcı
olmuştu. Tabiî ki bugün büyük çoğunluğu özellikle dördüncü veya beşinci nesil Boşnakçayı daha az bilir veya tamamen unutmuştur. Ama Boşnakçayı bilmelerinin veya öğrenmelerinin önemini sorduğumuzda büyük çoğunluk Boşnakçayı aslında bilmek ve öğrenmek istediklerini vurguladılar.
Bu başlık altında mülâkat yaptığımız kişilere Boşnakçayı nereden öğrendikleri, Boşnakça okuma-yazma durumları, günlük hayatlarında/sosyal ilişkilerinde en çok hangi dil kullandıkları, kitle iletişim araçları ile ilgili olarak hangi dili tercih ettikleri soruları sorulmuş, betimleyici analizlerle ortaya çıkartılmıştı.

“Evet, benim için Boşnakça bilmek çok önemli. Çünkü atalarımın konuştuğu dil. Gelecek nesilerimizin de öğrenmelerini istiyorum. Bu konuyla ilgili derneklerimizden ve büyüklerimizden faydalanıyoruz.(Katılımcı 9, Türkiye)
“Atalarımız Türkçe öğrendikten sonra da Boşnakça evde konuşulmuş. Aile içinde, akrabalarla ve Boşnak tanıdıkları ile sürekli Boşnakça konuşulmuş. Halen konuşulmaya devam ediliyor. Benim için Boşnakça bilmek çok önemli çünkü atalarımın konuştuğu dildir. Ayrıca bir ülke dilidir Boşnakça. Gelecek nesillerimizin de öğrenmelerini istiyorum. Bu konuyla ilgili derneğimizden ve büyüklerimizden faydalanıyoruz.(Katılımcı 17, Türkiye)
“Dedelerimiz Türkiye’ye geldiklerinde hiç Türkçe bilmiyorlardı ve evde hep büyüklerimizle Boşnakça konuştuk. Şimdi de çocuklarımızla ve torunlarımızla Boşnakça konuşmayı çalışıyoruz. Ama Boşnakçayı sadece aile ortamında
kullanıyoruz. (Katılımcı 48, Türkiye)”
“Boşnakçayı iyi bilmiyorum. Sadece bir iki cümle ve kelime bilirim. Annem ve babam biliyorlardı ama benimle konuşmadılar ve bana öğretmediler. Kendi aralarında Boşnakça konuşuyorlardı. Özellikle bizim bilmemizi istemedikleri konularda Boşnakçayı kullanıyorlardı. Keşke bana da Boşnakça öğretselerdi. Ama ben öğrenmek istiyorum. Bunun için de dernekte düzenlenen kurslara devam ediyorum. “(Katılımcı 32, Türkiye)
“Türkçe’yi bilmedikleri için ilk nesil hep Boşnakça konuşurdu, ikinci Türkçe öğrendiği için hem Türkçe hem Boşnakça konuşuyordu üçüncü nesil ise neredeyse sadece Türkçe konuşuyor. Ben de ortama bakarak Boşnakçanın
unutulmaması için zaman zaman Boşnakça konuşuyorum. Boşnakçanın unutulmaması için sivil organizasyonlar tarafından ‘Boşnakça konuşanlar grubu/klübünün’’ kurulmasını arzu ederim “(Katılımcı28, Türkiye)

 

Kaynak: https://acikerisim.sakarya.edu.tr/bitstream/handle/20.500.12619/77568/T03425.pdf?sequence=1&isAllowed=y

YORUM YAP