PATRİYOTLAR

‘Patriyot’ Latin ve Yunan dillerinde “Vatansever” anlamına gelmektedir ve diğer Avrupa dillerine de Latince’den geçmiştir. Bu kelime, Trakya’nın Büyükçekmece’den Tekirdağ’a kadar uzanan Marmara kıyılarına yakın yerleşim yerlerinde, hatta Çorlu, Lüleburgaz ve Edirne’nin bazı köyleri de olmak üzere bir kısım mübadilin etnik ya da kültürel adı olarak kullanılır. 

Bugünkü Yunanistan’ın Batı Makedonya bölgesinde kalan, Osmanlı döneminde Manastır’a bağlı kaza statüsündeki Nasliç ve Grebne’nin taşrasında yaşayan Müslüman halka da diğer Müslümanlardan ayırt etmek için bu ad verilmiştir.

Lozan antlaşması gereği Türk ve Yunan hükümetlerinin karşılıklı olarak ahali değiştirmesini öngören “mübadele” anlaşmasıyla Yunanistan’daki yurtlarını terkeden Türkler dışında; Serfiçe, Yanya, Girit gibi bölgelerden çıkmış olanlar arasında da hiç Türkçe bilmeyenler vardı. 24 Temmuz 1924 antlaşmanın detayı içinde Türkiye’deki Ortodoks Hristiyan Rumlar Yunanistan’a, Yunanistan’daki Türkler’in yanında diğer İslam nüfus da Türkiye’ye göçürüleceklerdi.

Nitekim de, anılan göç bu antlaşma çerçevesinde gerçekleşmiştir. Türkiye’den Yunanistan’a göçen Rumların arasında Türk Ortodoks Hristiyan Gagavuzlar’la gene Türk Ortodoks Hristiyan Karamanlılar dahi bulunmuşlardır. Yunanistan’dan Türkiye’ye göçün içindeyse, Türklerin yanında Bulgarca konuşan Pomaklar, Romence konuşan Ulahlarla, Rumca (Yunanca) konuşan Patriyotlar ve kendi dilleriyle konuşan Arnavutlarla Çingene Müslümanlar da bulunmuşlardır. Bizden gidenlerle birlikte göçenlerin hepsine birden “Mübadiller” denmiştir.

Patriyotlar mübadele çerçevesinde Yunanistan’daki Makedonya bölgesinden göçmüş Rum olup, Osmanlı devrinde İslam’a girip, müslümanlığı seçen, köken olarak Türk olmayıp Rum kökenlilere verilen bir isimdir. Bazı bölgelerde ise “Rum delikanlısı” anlamına gelen “Rumyöz” de kullanılmaktadır.

Trakya içlerine, Anadolu’da Manisa ve Samsun gibi şehirlere de dağılmışlardır. Türkiye’nin genelinde sayılarının ne kadar olduğu tam bilinmemekle beraber kökeni Nasliç, Grebne köylerine dayanan insan (Patriyot) sayısının yirmi binin üzerinde olduğunu tahmin edilmektedir.

İlk geldiklerinde iletişim dili olarak Rumca’yı kullanan Patriyotlar, bu dili yeni vatanlarında doğan kuşağın hepsine aktaramazlar.Kısacası Patriyot göçmenler Türkiye’ye anadilleriyle gelmişler, Türkçe bilmediklerinden kaçınılmaz olarak burada da Rumca konuşmuşlardır.

Patriyotlar kendilerinin Selanik’ten geldiklerini söyleseler de aslında onların Rumeli’ndeki yurdu, Manastır vilayetinin Serfiçe Sancağı‘dır. İlk mübadil neslin nüfus kayıtlarında doğum yeri olarak görülen Nasliç, Serfiçe Cuması, Grebne, Kozana, Seçişte, Joban, Veniçe adları Serfiçe Sancağı‘nın kaza ve nahiyelerine aittir.

İslam’ın Sünni ekolüne mensup olmakla birlikte Patriyotlar’ın bir kısmının arasında Bektaşi tarikatına ait ritüeller yaşatılırdı. Nasliç yakınlarındaki Vratin ve Odra Bektaşi dergahları bu öğretinin yaşatıldığı yerlerdi.Bektaşilik motifini Alevilikle karıştırmamak gerekir. Patriyotlar Alevi değil, kısmen Bektaşi idi.

Kısacası Türkiye’nin ve dar anlamda Trakya´nın etnik grupları içinden biri de Patriyotlardır.

Mustafa GÜLTEKİN

Kaynaklar

• Patriyotlar Kimlerdir – Yazgülü ALDOĞAN
• Bir balkan rengi, Patriyotların öyküsü – Hulusi ÜSTÜN
• Patriyot Mübadiller – Mete ESİN
  
• Nasliç, Serfice ve Grebene Yöresi Bektaşileri, Patriyotlar – Refik ENGİN