Saraybosna yakınlarındaki Butmir yerleşimi (M.Ö. 5100-4500), Bosna Hersek’teki en eski Neolitik alanlardan birinin önünde yer alıyor. Bosna’nın bir kolu olan Jelyeznica nehri boyunca uzanan ve yaklaşık 24.000 metrekarelik bir alanı kaplayan Butmir kültürü, adını ondan alıyor. Kakanj yakınlarındaki Obre II, Travnik yakınlarındaki Nebo ve Maglay yakınlarındaki Kraljevina Neolitik Çağ yerleşimleri de bu kültüre aittir. Kazıklardan yapılmış, örülmüş, kil ile kaplanmıştır. Butmir ve Obram’da, Güneydoğu Avrupa’daki Neolitik sanatın nihai yelpazesini temsil eden seramik, alet, silah ve figürlü heykel açısından zengin sığınaklarda atölyeler, ahırlar ve kiler bulundu.

 

Butmir kültürü, Saraybosna’dan Zavidovići’ye kadar uzanan, Bosna nehrinin kıyıları boyunca gelişen, orta Bosna’da büyük bir Neolitik kültürdü. 1893 yılında, Orta Bosna’daki geç Neolitik dönemin bütün bir kültür grubuna, Butmir kültürüne adını veren Ilıca yakınlarındaki Butmir’de bulunan alanda keşfedildi.

Butmir kültürü ilk önce Ilıca ilçesi yakınlarındaki Butmir yerleşim biriminde bulunan alanda keşfedildi . Eşsiz özenle dekore edilmiş çanak-çömlekleri ve antropomformik figürleri ile karakterizedir ve MÖ 5100’den 4500’e kadar en iyi araştırılmış Avrupa kültürlerinden biridir.

 

Butmir kültürü, 1893 yılında Bosna Avusturya-Macaristan idaresi altında iken, Saraybosna Üniversitesi ziraat kolejinin inşaatı başladığı zaman keşfedildi . Neolitik döneme ait çeşitli insan yerleşim izleri bulundu. Kazılar hemen başladı ve 1896’ya kadar sürdü.

 

Bulgular dünya çapında arkeologlar arasında ilgi uyandırdı. Ağustos 1894’te Saraybosna’da düzenlenen Uluslararası Arkeoloji ve Antropoloji Kongresi’nde Butmir Kültürü geniş şekilde ele alındı. En etkileyici buluntular, şu anda Bosna Hersek Ulusal Müzesi’nde bulunan eşsiz seramiklerdi .Neolitik Çağı’nın bitiminden sonra Bronz Çağı’nda kültür ortadan kalktı .

 

Başlıca Butmir kültür siteleri: Butmir (Saraybosna), Kralyevine (Novi Şeher), Obre 2 ( Kakany ), Nebo (Travnik), Crkvina (Türbe), Okolişte , (Visoko), Brdo (Kiselyak). Radyokarbon analizine göre, bu yerleşim yerlerinde yaşam M.Ö. 5100 ile 4500 yılları arasında şu şekilde gelişti:

 

 

Butmir kültürü, aralarında MÖ 5100-4500 yıllarına tarihlenen Bosna’daki Okolişte bölgesi olan birkaç büyük yerleşim yerinde idi. 1.000 ila 3.000 kişi arasında nüfus tahminleri ile yerleşim 7.5 hektarlık bir alanla erken evrede (MÖ 5100) en büyük alana yayılmış ve oradan MÖ 4500 yılında 1.2 hektar büyüklüğüne yavaş yavaş düşmüştü. Saha, büyük olasılıkla boyutları 4vila 10 metre arasında değişen paralel ev sıralarından oluşuyordu. Sitede ayrıca muhtemelen tek bir girişle onu çevreleyen bir dizi hendek vardı.

 

Okolilte bölgesi, sosyal tabakalaşmanın hiçbir kanıtı olmayan eşitlikçi bir toplum olabilirdi. Okolişte’de bulunan hayvan kalıntılarının çoğu sığırlara, önemli bir kısmı ise koyun, keçi ve domuzlara aitti. Okolişte halkının yiyeceği esas olarak sığır, emmer, einkorn ve mercimekten oluşuyordu. Tarım ve hayvancılığın önemi olmasına rağmen, yabani av hayvanları da besin kaynağı olarak avlanıyordu.

Butmir , Bosna-Hersek’teki en eski Neolitik sit alanıdır.

 

İlk saha çalışması 1893 ile 1896 yılları arasında Vjenceslav Radimski ve Franjo Fiala tarafından yapıldı. Bu keşif anıtsaldı ve Ağustos 1894’te Saraybosna’da arkeologlar ve antropologların uluslararası bir toplantısına yol açtı. Ortaya çıkarılan evler sığınaklar (veya yarı sığınaklar) ve bazı yer üstü binalar şeklindeydi. En fazla sayıda sığınak Butmir yerleşim biriminin’ kendisinde keşfedildi.

 

Butmir II aşamasında çeşitlilik önemli ölçüde arttı. Konik kaseler bu evrenin standart bir formuydu, ancak üst kısmı hafif kavisli konik kaseler ortaya çıkmıştır. Bu evre aynı zamanda daha az kavisli ve daha kısa silindirik boyunlu oval, yarı lapid ve bikonik çanak şekilleri, ayaklı vazolar ve dalgalı ağız kenarlı sığ kaba kaseler ile temsil edilmektedir. Özel bir grup, küçük bir açıklığı olan armut biçimli vazolardır.

Seramik ürünlerin büyük çoğunluğu basitti, gıda kaynaklarını saklamak, su tutmak ve yemek pişirmek için tasarlandı. Sadece küçük bir kısmı bir sanat eserini temsil eden seramiktir. İnce seramik kapların yüzey işlemi ve dekorasyonu açısından üç gruba ayrılabilirler: Koyu gri veya siyah parlak – kaplamalı seramikler – geometrik motifli stil – dekoratif motifli stil.

 

Butmir sahalarında pişmiş topraktan 72 insan figürü bulundu. Bazı ırksal özellikleri kolayca tanımlayabilecek şekilde yapılmıştır. Negroid, Armenoid ve Avrupa ırklarının ırksal özelliklerini gösteren 3 ana figür grubu vardır. Çoğunlukla kadın figürleridir. Hayvan figürleri çok nadirdir.

SLAVLAR GELMEDEN ÖNCE BOSNA BOŞ BİR ÜLKE İDİ DİYENLERE, TARİH VE ARKEOLIJİ YALANLARINI YÜZLERİNE VURUYOR.