Sevdalinka,Boşnakça’da “sevda şarkısı” veya “sevda türküsü”anlamına gelmekte ve Bosna Hersek’te oldukça köklü bir geleneğe sahip ve yerel enstrumanlarla icrâ edilmektedir.

 

Sevdalinkalar da akordeon en temel enstrumanı olmakla birlikte, Bosna Hersek’in diğer yerel enstrumanları da Sevdalinka icrâlarında kullanılır. Birçok Sevdalinka şarkısının gerçek bestecisi bilinmemektedir.

Türkçe’de “sevda” demek olan “Sevdah” kelimesi genelde (Boşnak geleneği ve folkloru için kullanılır, çoğunlukla aşk duygularının veya derin, dindirilemeyen (bir kişiye, şehre ya da yöreye karşı duyulan) tutkunun yarattığı ağır ve melankolik duyguları anlatır.

Sevdalinkalar  ve genç sanatçılar modern müzikten etkilenmesine rağmen geleneğini ve aslını korumaya devam etmektedir. Boşnakların müthiş zengin bir sevdalinka repertuarı vardır.Bosna Hersek Sevdalinkaların ülkesidir ama, diğer Balkan ülkelerinde ve Türkiye’de de çok sevilir.

Boşnakların İstanbul’a olan sevdasını anlatan bazı Sevdalinkalar da var. Hatta asıl sevda İstanbul’adır dersem yanlış bir şey söylemiş olmam. Bu Sevdalinkaları dinlediğiniz de Boşnakların Türkler’e ve Osmanlı’ya, İstanbul’a gönülden bağlı olduklarını anlayabiliyorsunuz. Meselâ “U Stambolu na bosforu” adlı sevdalinka bu sevdayı, tutkuyu çok güzel anlatıyor. Hemen hemen bütün sevdalinka sanatçıları bu şarkıyı seslendirmiş ve hepsi de birbirinden güzel okumuşlar ama bu Sevdalinka’yı da herhalde en güzel, birkaç yıl önce kaybettiğimiz merhum sevdalinka sanatçısı Safet Isoviç seslendiriyordur. Bu vesîleyle Saffet Isovic’i rahmetle anıyor ve bu Sevdalinkasındaki selâmını alarak, biz de bütün İstanbul ve Türkiye adına “aleykum selam” diyoruz. 

İstanbul ve Türkler için yazılmış birkaç sevdalinka şarkısı daha var bu sevdalinkaların çoğunun geçmişi çok eski tarihlere uzanıyor. Meselâ Sokollu Mehmed Paşa için yazıldığı söylenen “Mehmed Pasha” ve muhtemelen Sultan Süleyman için yazılan “Razbolje se Sultan Suleyman” adlı şarkılar, bunlardan bazıları.

“Razbolje se Sultan Sulejmane aman aman padişah

Sedmog dana şehri ramazana aman ramazana

(Sultan Suleyman hasta oldu, aman aman padisah

Sehri ramazanin onyedinci gunu, aman aman ramazan)

Saffet Isovic’ten başka; Himzo Polovina, Zaim İmamovic, Zora Dubljevic, Hanka Paldum, Selver Basic, Subhija Sehovic, Beba Selimovic, Vesna Hadzic, Nevzad Salkovic, Zehra Deovic, Zekerija Dzejic, Silvana Armenulic, Alma Subasic, Dino Merlin, Leyla Jusic, Alma Hadzic, Ilja Karaahmed gibi sevdalinka sanatçılarının başlıcalarıdır.

Bütün sevdalinka sanatçıları içinde Zaim İmamovic’e ayrı bir yer açmak gerekir. Zaim İmamovic bir sevdalinka sanatçısı ama aynı zamanda bir asker. Sırplar’ın Gorajde’yi kuşattıkları sırada kuşatmanın sona ermesinden bir gün önce emrindeki birlik ile bu kuşatmayı yarmak ve İgman dağı’ndan bir yol açmak için karşı saldırıya geçtiğinde şehit düşmüştür.Allah rahmet eylesin kendisine.

Birbirinden güzel sevdalinkaların içinde, Boşnak şehitlerin hikâyesini anlatan müthiş güzel ve hüzünlü bir şarkı var ki bunu da Safet Isovic’ten dinlemek gerekiyor: Sehidski rastanak (Şehidin vedası) sözleri çok etkileyicidir:

Kışlar geçmiyor, sabah olmuyor / Gecenin içinden tekbir sesleri yükseliyor / Kış geceleri uzun, yol beni bekler / Ah anne imdada gitmeliyim / Beni çağırıyor yurdum / Dönmezsem bekleme anne / Gözyaşın sessiz aksın / Ve okuduğun fatiha beni uğurlasın / Sadece son bir defa daha / Ezan-ı muhammedi kanatlarıya cennet kapılarının önünde beklerken / Bizim çarşımızın ramazan kokusunu duymak isterim.

Düşmanın zulmüne / Büyük bir niyetle / Kudretli Boşnakların sabır ve kudretli inadıyla / Kış geceleri uzun, beni dert etme / Yollar beni bekliyor / Ah anne imdada gitmeliyim / Beni çağırıyor yurdum / Kız kardeşime iyi bak anne / Bir gün görebilseydim keşke / Ben nemli toprağımda yatarken güzel Bosna kızlarının / Yiğit gazilere anne olduklarını / Sadece bir tek Bosna düşlüyorum / Sevdalar ve eski şarkılarla kendimden geçtiğim / beyaz caminin minaresinden yükselen müezzinin sesiyle / Özgür bir Bosna sabah’ına.

Dino Merlin’in de“Da te nije Alija”sını da ihmal etmemek lâzım. Bütün bu birbirinden güzel sevdalinkalar, taş gibi yürekleri bile yumuşatmaya, kurumuş göz pınarlarını gözyaşı ile doldurmaya yeter.

Boşnaklar… İslâm dünyasının masum, mazlum, güzel ve temiz yüzlü, yüce gönüllü, sabırlı, metânetli, kahraman insanları.