Sancak Yenipazar ve Tutinli Gönüllüler ( Cürumliyeler ) » Boşnak HaberBoşnak Haber

28 Mart 2024 - 04:49

Sancak Yenipazar ve Tutinli Gönüllüler ( Cürumliyeler )

Sancak Yenipazar ve Tutinli  Gönüllüler ( Cürumliyeler )
Son Güncelleme :

23 Mart 2023 - 20:54

SANCAK, YENİPAZAR GÖNÜLLÜLERİ
■ Đurumlije iz Novopazarskog kraja.
 
ONLAR İSTANBUL’U SAVUNMAK İÇİN GÖNÜLLÜ OLMUŞLARDI AMA, KENDİLERİNİ GALİÇYA’DA BULDULAR ?!
 
1915’te Çanakkale Savaşları için Yenipazar’dan giden gönüllüler hakkında Yenipazar Bölge Komutanlığı’nın 18 Kasım 1916 tarihli raporunda, ilk seferde Yenipazar şehrinden yaklaşık 1.700 gönüllünün başvurduğu belirtilmektedir. 1917’de zorla takip edilen İkinci Seferberlik’te 2.000 gönüllü toplandı.
Bu gönüllüler, Birinci Seferde olduğu gibi Raşka ve Belgrad üzerinden değil, Kosovska Mitrovica, Niş ve Sofya üzerinden Galiçya’ya gönderildi.
 
İlk önce sadece Novi Pazar şehrinden 300 gönüllü seferber edildi. Bayrak taşıyıcıları yani liderleri Hafız Hivzo Şkriyely (1893-1967) idi. Galiçya cephesinde ağır yaralandı ama yine de hayatta kaldı. Yenipazar’a Gazi olarak döndü ve ölümüne kadar Novi Pazar’daki Leylek Camii’nin imamı olarak çalıştı.
Yenipazar gönüllüleri arasında; Riza Beg Çoroviç, şehrin önde gelenlerinden Hacı Bahriya Çoroviç’in amcası, Kladnitsa’dan Abdurrahman (Şimdiki Yenipazar belediye başkanı Nihat Bişevats’ın yakın akrabası) geri dönmeyen Nazif Crnovrşanin (1882-1943) vardı. Babası Ramo (1863-1920) ile gönüllülere katıldı. Bir yıllık savaştan sonra gemilerle İstanbul’a oradan da diğer Türk savaş alanlarına nakledildiler. Babası Ramo, Adapazar’da öldü ve oraya gömüldü ve Nazif 1920’de Yenipazar’a Gazi olarak döndü.
Novi Pazar yakınlarındaki Brcani köyünden Selman Hamziç (Şehit) ve arkadaşları da gönüllülere katıldı.
Yenipazar halkı, kısa bir eğitim alacakları ve törenle uğurlanacakları Şehir Parkı’ndaki (Bedem’de) kışlada toplandı.
O tarihlerde Sancak’ı yöneten Avusturya-Macaristan hükümetinin onları aldattığını ve onları İstanbul’u ve Halifeliği savunmaya değil, Doğu Cephesi’ne, kanlı Galiçya’ya, Ruslara karşı savaşmaya gönderdiğini bile bilmiyorlardı.
 
SANCAK, TUTİN ŞEHRİ GÜNÜLLÜLERİ
■ Djurumlije iz Tutinskog kraya
 
1915 yılında Çanakkale Savaşlarına katılan Sancak Boşnak ve Arnavut gönüllülerinden (Djurumlije) sonra ikinci dalga gönüllüleri, 1916-1917 yılları arasında “Za din i iman (Din ve iman için) ve “Ko je Turčin neka se javi u dobrovoljce (Kim Türk ise gönüllülere katılsın)“ sloganları ile bu sefer Galiçya’da Ruslara karşı ve imparatorluğun dört bir yanında diğer cephelerinde verilen savaşlara katılmak için toplanmaya başlamışlardı.
Tutin şehrinde bu çağrı Ahmet Ağa Hamzagiç tarafından yapılmış ve gönüllüleri bizzat kendisi toplamıştır. Katılımlar şehirde müzik ve davullarla ve de büyük bir heyecanla yapılmıştı. Tutin’den iki kişi gönüllüleri Yenipazar’daki (Novi Pazar) asker kabul merkezine götürüldüler. Bu kişiler Sait Aga ve Recep Aga Hamzagiç idi.
Tutin şehrinden gönüllülere 400 ila 600 kişi arası gönderildi.
Ahmet Ağa yaşlılık nedeniyle Galiçya’ya gidemedi ve Sait-ağa ile Recep Ağa gittiler ve Ruslara karşı cesurca savaştı.
Galiçya’da yarım yıl süren çatışmalardan sonra çok sayıda gönüllü şehit oldu ve hayatta kalan gaziler Mısır’daki Türk cephesine nakledildi.
Sait Ağa 5 yıl sonra İstanbul’dan Sancak’a gazi olarak geri döndü ve Recep Ağa savaşların bitiminden sonra Türkiye’de kaldı ama, 10 yıl sonra o da geri döndü.
Diğer Tutinli gönüllüler Galiçya’daki çatışmalar sona erdikten sonra, birçoğu Mısır, Filistin ve Irak’ta (Bağdat civarında) İngilizler tarafından ele geçirilen cephelere nakledildi. Tutin köylerinden olan gönüllülerden birçoğu geri dönmedi.
Kayıtlara geçen Tutinli gönüllüler:
 
Ramo Ademoviç (Mitrova köyü, Şehit)
Adem (Bahtiyar oğlu) Ademoviç (Mitrova köyü, Şehit)
Eşref (Jusuf oğlu) Ademoviç (Mitrova köyü, Şehit),
Nuşo (Alyoviç) Baçevats (Mitrova köyü, Şehit)
Hajro Baçevats (Mitrova köyü, Gazi),
Deliya Haciç (Mitrova köyü, Şehit),
Sulyko Haciç (Mitrova köyü, Gazi),
Bayro (Heriç) Ramoviç (Mitrova köyü, Gazi),
Emin Şemsoviç (iGluhavitsa köyü),
Smayo Nuroviç (Gluhavitsa köyü),
Paşo Şemsoviç (Gluhavitsa köyü),
Ramo Kahroviç (Gluhavitsa köyü),
Bahtiyar Feyzoviç (Gluhavitsa köyü),
Fazliya Kurtanoviç (Gluhavitsa köyü),
Fazliya Babiç (1897-1992, Gluhavitsae
köyü, Gazi)
Aliya (Malyan oğlu) Beytoviç ( Jirçe köyü, Şehit)
Meho (Cem oğlu) Nuhoviç (Jirçe köyü, Şehit)
Murto (Nuho oğlu) Nuhoviç (Jirçe köyü, Şehit),
Nazif (Daut oğlu) Şalya (Jirçe, Şehit),
Zahit (Daut oğlu) Şalya (Jirçe, Şehit),
Ibro Kurtan (Mujan oğlu) Emroviç (Ruce köyü, Şehit),
Şerif (Cafer oğlu) Şalya (Ruce köyü, Şehit),
Husein (Hajro oğlu) Recepoviç (Ruce köyü, Şehit).
Radohovats köyü: 11 gönüllü (đurumlija),
Kovaç köyü: 8,
Draga köyü: 10,
Palyeva köyü: 8,
(Spaho Kurtanoviç, İngilizlere esir düştü. Esir değişiminden sonra İstanbul’dan arkadaşları ile yaya olarak yola çıktılar ve bir ayda köylerine döndülr, Gazi),
Orlye köyü: 7,
Ribariç köyü: 14,
Yeliç köyü: 1,
Starçeviç köyü: 3.
(İbro Rizvanoviç ve 30 gönüllülerden arkadaşı ile ünlü insan katili Kosta Peçants komutasındaki Sırp ve Karadağlı çetnikler tarafından 22 Temmuz 1922’de öldürüldüler.
Veseniça köyü: 8,
Oraşa köyü: 7,
(Raşid Zilykić ve Rušid-Ruşo Zilykiç, Galiçya’da şehit oldular),
Çmanyak köyü: 3,
Batı Moystir köyü: 7,
Çuliya köyü: 1,
Batraga köyü: 1,
Plenibab köyü: Tahir (Lato oğlu) Şalya ve Elmaz (Lato oğlu) Şalya, iki kardeş de Şehit.
Moystir köyü: Murat Aga Derdemez (1884-1972), Gazi, ünlü Gusle Halk Ozanı.
ŞEHİTLERİMİZİN RUHU ŞAD OLSUN ..
(Yazı: İsmet Azizi’den derleme)

YORUM YAP