Körfez Bölgesinde Gömeç ve Ayvalık/Küçükköy Boşnakları
Körfez denince; Altınoluk’tan Altınova’ya kadar uzanan kıyı çizgisinde,içinde Edremit,Havran,Burhaniye,Gömeç ve Ayvalık ilçeleri ile bu ilçelere bağlı köyleri(mahalleri)saymak gerekir.
Boşnakların nüfusa göre en fazla olduğu yerleşimler Gömeç ilçesi ile Ayvalık’a bağlı Küçükköy kasabası.Ayvalık,Altınova ve Karaağaç kasabasında az da olsa Boşnak var.
Geldiklerin yerin kültür izlerini hala taşıyan bu insanlar misafirperver,sıcak kanlı,açık sözlü.Çoğu tarımla,bağ bahçe ve hayvancılık işleri ile uğraşıyor.Genel de uzun boylu,sporu seven,sarşın kumral karışımı,çalışkanlar insanlar.
Küçükköy Boşnakları,Karadağ Sancak kökenli” Kolaşin” diye tanımlanıyor.Köydeki sülaleler Martinoviç,Sadıkoviç, Curceviç,Hot,Podborovas,Cihiç,Cidiç,Musliç,Derdemez,Briskoviç,Rapoviç,Banbur,Bahor,Boşkoviç,İsmailoviç,Megiç, Baboviç,Memiş,Taranin,Berenaç gibi isimlerle anılıyor.
Boşnaklar büyüklerine karşı çok saygılıdırlar,bayramlarda büyükler ziyaret edilir,eller öpülür,hal hatır sorulur. Gönülleri gibi sofraları da zengin olan boşnaklar,ziyarete gelen misafirleri ağırlamadan bırakmazlar.
Yemek kültürlerinin çok zengin olan boşnaklarda et,yoğurt,peynir ve hamur işi sofralardan eksik olmaz.Potoplika, Ribisa,Sispara,Papara,Masanisa,Püryan,Potmeta gibi yemek ve çorbaların yanısıra hamurlu yemeklerde olduğu gibi yufkası elle açılan boşnak böreği,kıymalı,peynirli,patlıcanlı,kabaklı,ısırganlı ve pırasalı olarak yapılır.Boşnak yemeklerine doyum olmaz.
Zengin mutfakları olan Boşnaklarda,bir de soka denilen peynir ile yapılan turşu ile şekerpare denilen insana parmak yalatan bir tatlıları var.
En ünlü oyunları,Karadenizlilerin Horon dedikleri oyuna benzer “Hora” denilen oyundur.El ele tutanarak veya kollar yan yana birbirinin omzuna atılarak oynanan bu oyunda,ayaklar seri hareketlerle üç bitişik adımla sola(bazı yörelerde sağa)doğru,önce ağır hareketlerle başlayan oyun gittikçe hızlanır.
Boşnakların geldikleri yerde atalarının müzik aletleri “Gusla”denilen iki diz arasında kemençe gibi çalınan sazın yanısıra,tambur,kemençe gibi çalınan sazın yanısıra,tambur,kemençe ve nefesli sazlardan genelde çift borulu “Ney “ vardı.Boşnaklar,Küçükköy’e geldikten sonra bu çalgıların yerini önceleri davul,klarnet şimdi ise org denilen elektronik alet aldı.
Boşnaklar; Gelen misafiri yedirip içirmeden göndermezler.Hatta uğurlarken bir de çantalarına evde yiyecek içecek türü ne varsa doldurulur öyle yolcu ederler.
Misafir ağırlamak onlar için zevktir.Misafirleri kendi namusları gibi korurlar. Boşnaklardaki bu ahlakikural,ülkemize gelen yerli ve yabancı turistlar için de geçerlidir,onları da kendilerinden biri sayarak korurlar.Küçükköy Sarımsaklı’ya gelen turist,kendini evinde gibi hisseder.Kumsal da sere serpe güneşlenir,denize girer,sabahın karanlığında yürüyüşünü yapar.Onlara kimse dönüp bakmaz,tam tersi zarar gelmesin diye kol kanat gererler.
Boşnaklar da,bu sıkı ahlaka kurala,geldikleri Bosna ve Karadağ’da rastlıyoruz.10 ve 15 nci yüzyıllar arası,Balkanlarda yaygın olan,Fatih’in 20 Mayıs 1463 Bosna kuşatması ile son bulan “Tanrı Dostu”anlamındaki “Bogomilcilik” bunu gözlüyorsunuz.
İşte bu ahlaki kural,o günden bugüne geldi. Türkiye’nin neresine giderseniz gidin,Boşnaklarda bu kural geçerlidir.
Geçmiş yıllarda yaşanan göç nedeniyle nüfusu yarı yarıya azalan Küçükköy’de Ayvalik Belediye Başkan Ergin’in girişimleriyle başlatılan çalışmalar doğrultusunda geri göç ile birlikte Küçükköy yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı oldu.
113 YILLIK ÇEŞME
Başkan Ergin, Küçükköy kentsel sit alanı içerisinde 12 adet birinci grup korunması gerekli kültür varlığının tescillendiğini söyledi. Birinci grup yapılar içerisinde çeşmelerin de bulunduğunu hatırlatan Ergin, “İki çeşmemizin alınlıkları üzerinde yapıldığı tarihler yer alıyor. Bir çeşmede ise 1907 tarihli kitabe levhası bulunuyor. Bir diğer çeşmenin üzerinde yer alan kitabede de 1933 yılında yapıldığı yazılı. 69 adet konut ise ikinci grup yapı olarak tescillendi” dedi.
Küçükköy’de geçmiş yıllardan günümüze kadar gelebilen bir adet de zeytinyağı atölyesinin yer aldığını belirten Başkan Ergin, son yıllarda köyün gözde turizm merkezleri arasına girdiğini söyledi.
GELENEKLER YAŞATILIYOR
“Mübadele sonrasında hane başına 20 ağaç zeytin, altı veya dokuz dönümlük tarla verilmiş. Verimli toprakları, yumuşak iklimi sayesinde, dikilen tutar, boy veren ürün dökermiş. Çok eski yıllarda dağ tepe üzüm bağları ile dolu olduğundan dört şaraphanenin de bulunduğu rivayet edilir. Evler çok heybetli değil, binaların hemen hepsi sarımsak taşından yapılmış. Rumlardan kalma konut yapılarına bakıldığında bugüne kalmış özgün bir mimariden söz edilebilir. Küçükköy’de şimdilerde Balkanlar’dan gelen Boşnaklar, Adalı tabir edilen Midillililer, ayrıca Serezliler yaşıyor. Güzel olansa memleketinden gelenler, geleneklerini bıkmadan yaşatmışlar.”
Balıkesir’in Ayvalık ilçesinin Boşnak kökenli vatandaşların yoğunlukta yaşadığı Küçükköy Mahallesi’ndeher yıl düzenlenen ve Balkan Türkleri’nin hıdırellezi olarak kabul edilen geleneklerin yaşatıldığı Teferiç Şenlikleri’ne pandemi nedeniyle ara verildi.
Kaynak: Ceynur KARAGÖZOĞLU
