Zeynep Işıl Hamziç.Günümüzde Bosna-Hersek sınırlarında kalan Hersek Sancağı Osmanlı İmp.luğuna bağlı ve Bosna Vilayetine bağlı bir Sancaktı. 1833-1851 yılları arası müstakil Sancak olarak idare edilmiştir.
Osmanlı kuvvetlerinin Hersek bölgesine ilk girişi ve Bosna kuvvetleriyle ilk teması 1386 yılında olmuştur.
Tarihçesi
1388’de Şahin Paşa’nın kumandasındaki Osmanlılar bölgeye ikinci bir sefer düzenledi ve Vlatko Vukoviç tarafından Bileça’da yenilgiye uğratıldılar.İlerleyen dönemlerde, Hersek ile aynı coğrafyada bulunan Bosna Krallığı Osmanlı Devleti’ne vergi vermeyi kabul etti ve Bosna Kralı Stephen Tomaşeviç’in Semendire Kalesi üstünde hak iddia etmesi üzerine 1463’te II.Mehmed tarafından fethedildi.
Gerçekleştirilen bu sefer ile, Hersek de alındı; ancak Osmanlı kuvvetlerinin buradan çekilmesini Hersek Dükü Stjepan Vukçiç Kosaça, topraklarını geri aldı.Hersek Düklüğü’nün bir kısmı 1465-1466 yıllarında fethedildi ve alınan topraklar yeni bir Sancağın teşkiline kadar Bosna Sancağı’na bağlı kaldı. 1470 yılında burada Rumeli Eyaleti’ne tabi olarak Hersek Sancağı kuruldu.
Düklü’ün geriye kalan toprakları ise 1482’in başlarında fethedilip bu Sancağa dahil edildi.1522’de sancağın merkezi Foça’dan Mostar’a taşındı. Sancak, 1580’de Rumeli Eyaleti’den ayrıldı ve aynı yıl kurulan Bosna Eyaleti’ne bağlandı.
Hersek Sancağı, Ocak 1833’te Bosna Vilayet’inden ayrılarak müstakil Sancak hâline getirildi ve Ustolça Kaptanı Ali Paşa Rızvanbegoviç’in yönetimine bırakıldı.Çünkü Ali Paşa, 1831 yılında Bosna’da çıkan isyanın bastırılması için emek sarf etmişti.Söz konusu isyan II. Mahmut döneminde yapılması planlanan yeniliklere, özellikle de orduyu yeniden düzenleme girişimlerine karşı doğmuştu. “Bosna Ejderi” lakabıyla da bilinen Gradaçaclı Hüseyin Kaptan’ın liderliği ile ve Bosnalı Müslüman ayanlar başı çektiği isyancılar, özerklik ve kendi vezirlerini seçme hakkı talep etmişlerdi. Ali Paşa ise başlangıçtan beri isyancılara karşı durmuştu. Hersek’te Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmış ve Asakir-Mansure-i Muhammediyye tarzında yeni askeri birlikler oluşturmuştu.Sadrazam, isyanı Ali Paşa’nın yardımları sayesinde bastırabilmiştir.
Hersek Sancağı ile ödüllendirilen Ali Paşa, uzun bir süre boyunca beri icraatlarını merkezin bilgisi haricinde uygulamıştır. İcraatları arasında Hersek’te sulama kanallarının yapılması, tarımsal üretimin artması için faaliyetlerde bulunulması ve yabancıların bölgedeki madenleri işlemek için Hersek’e davet edilmesi vardır. Hatta merkezden bağımsız olarak yabancı devlet adamlarıyla yazışmalarda bulunmuştur.
Ocak 1833 (Şaban 1288)’de buradaki görevine başlamıştır. Bağımsız hareket etmesi üzerine Ömer Paşa tarafından Mayıs 1851 (Recep 1267)’de görevinden alınıp idam edilmiştir.
Ardından Hersek Sancağı’nın ileri gelenleri Bab-ı Ali’ye dilekçe göndererek Hersek Sancağı’nın Bosna Eyaleti’ne bağlanmasını istemişler ve yeniden Bosna Eyaleti’ne bağlanmıştır. 1878 yılında Bosna Vilayeti ile imtiyazlı Sancak haline gelmiştir.
Sonrasında 5 Ekim 1908 de Avusturya-Macaristan’ın bölgeyi ilhakı ile böylece Bosna Vilayeti ve Hersek sancağı ortadan kalkmıştır.
Kaynak:Vikipedi
