Caner SANCAKTAR
Giriş
Yugoslavya ilk olarak 1. Dünya Savaşı› sonunda 1918 tarihinde “Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı›” olarak kuruldu. Sırp Kral Aleksander 1929 yılında parlamentoyu da yeni bir anayasa hazırlandı ve devletin ismi Yugoslavya Krallığı olarak değiştirildi. 1929 sonrasında devlet yönetiminde Sırpların pozisyonu güçlendi, Hırvat ve Sloven partilerin rejime yönelik muhalefetleri sertleşti ve ülke politik istikrarsızlığa sürükledi. Politik açıdan istikrarsız, ekonomik açıdan zayıf ve de sosyo-kültürel açıdan son derece kırılgan olan Yugoslavya Krallığı›, varlığını ancak 2. Dünya Savaşı’na kadar devam ettirebildi.
Krallık, Almanya’nın liderliğindeki faşist ordular (Alman, İtalyan, Macar, Bulgar, Arnavut orduları) tarafından Nisan 1941’de işgal edildi. Böylece Yugoslavya Krallığı fiilen sona erdi.
İşgal yıllarında üç güçlü hareket/örgüt gelişti: Yugoslavya Komünist Partisi (YKP) ve YKP güdümlü Partizan Ordusu; Hırvat Ustaşa* Hareketi / Örgütü; Sırp Çentik Hareketi / Ordusu. 1941-1945 yıllarına, en az işgal kadar, bu üç hareket/örgüt arasındaki çok şiddetli iç savaş damgasını vurdu.
Temmuz 1920’de kurulmuş olan YKP’nin amacı ülkeyi işgalden kurtarmak, Yugoslavya birliğini kurmak ve sosyalist devrim gerçekleştirmek idi. Bu amaçla oluşturulan Partizan Ordusu, YKP’nin kontrolünde ve Josip Broz Tito
liderliğinde işgalci faşist ordulara, Çetniklere, Ustaşaya, sürgündeki Sırp Kraliyet ailesine, milliyetçi Katolik ve Ortodoks kiliselerine, yerli burjuvaziye ve toprak ağalarına karşı mücadele etti. Çetniklerin amacı ise önce işgalden kurtulmak ve akabinde Büyük Sırbistan Devleti’ni kurmak idi. Bu amaçla Çetnik Ordusu, Albay Draza Mihailovic komutasında işgalci güçlere, Ustaşaya ve Partizanlara karşı savaştı. Fakat Çetnikler, gittikçe güçlenen Partizanlara karşı koyabilmek için 1943 yılından itibaren Alman ordusuyla işbirliğine yöneldi. 1929 yılında Ante Pavelic başkanlığında kurulmuş olan Ustaşa Örgütü ise, Büyük Hırvatistan Devleti’ni kurabilmek amacıyla Sırp Çetniklere ve Komünist Partizanlara karşı savaştı, işgalci Alman ve İtalyan ordularıyla işbirliği yaptı
Yazının devamı için: https://tasam.org/Files/Icerik/File/_22896403-7e3f-41dd-be82-551ef2807e1b.pdf
