1350 YILINDAKİ BOŞNAK-SIRP SAVAŞINDA, SIRPLARIN ÇAR DEDİKLERİ DUŞAN NEMANYİÇ, BOSNA BANI 2. STYEPAN KOTROMANİÇ KARŞINDA BÜYÜK BİR YENİLGİYE UĞRAMIŞ VE BOSNA’DAN ÇIKARILMIŞTI.
Ömrünün sonlarına doğru Bosna Banı 2. Stjepan Bosna’nın bekası için kıyasıya mücadele etmek zorunda kalmıştır (Bak 3. resim; Bosna Banlık Devleti hükümdarları, 1154-1377 / 822-1154 arası henüz isimleri teyit edilmemiş Banlar dönemidir),
1350 yılının sonbaharının başında. Sırpların Çar (İmparator) dedikleri ancak 1346-1355 yılları arasında sadece 9 yıl hükümdar olmuş Duşan (9 yılda bir imparatorluk nasıl kuruluyor ve nasıl yaşatılıyorsa !?), Bizans’ın Osmanlı Türk Devleti tehdidi altında İstanbul’a kapanıp Balkanlar’da gücünü kaybedince, Bosna dışında, doğuda bugünkü Makedonya, Kosova, Kuzey Yunanistan ve Batı Bulgaristanı işgal etmişti.
Duşan, Bosna’yı fethetmek ve Hum/Zuhumlija (Hersek) ve Krajina’yı (Batı Bosna) ele geçirmek amacıyla Bosna Banlığı’na (Bak resim 2) da saldırmıştı.
Duşan liderliğindeki 80.000’den fazla kişiden oluşan bir ordu, Zahumlje’ye (Hersek Bölgesi) saldırdı ve onu işgal etti. Bosna Banı 2. Syjepan Kotromaniç ordusu ile dağlık ve zor geçilen Orta Bosna’ya çekildi.
Duşan, önce Novi (Herseg Novi) ve Neretva nehri havzasını ile İmotski kasabasını ele geçirdikten sonra Krajina’ya (Batı Bosna) yani bugünkü Hırvatistan sınırları içinde kalmış Cetina’ya yönelir.
11 Ekim 1350’de Bosna hükümdarı Ban 2. Stjepan’ı eski düşmanları olan Trogira şehri ve Şibenik şehri halkıyla birlikte Duşan’ın ordusu önünde Bosna Ordusu’nu Cetina nehrinde karşılarlar.
Aynı anda Duşan, ordusunun yaklaşık 50.000’ini Podrinje (Drina Nehri Havzası) üzerinden Bosna Banlığı başkenti Bobovac’a ulaşana kadar yol boyunca yakıp yıktığı Bosna’ya gönderir.
Bobovac önündeki başarısız kuşatmalar ve kanlı savaşlardan sonra, önemli ölçüde kayıplar veren ve morali bozulan Sırp ordusu Bobovac kuşatmasını terk eder ve Bosna’nın güney toprakları Donji Kraj ve Zavrşje üzerinden Duşan liderliğindeki ve zaten Krka’ya ulaşmış olan Cetina nehri yakınlarındaki ordusunun ana gövdesine doğru kaçarlar.
Savaşı kaybeden Duşan, ordusuyla birlikte Popovo Polje ve Trebinje üzerinden Sırbistan’a doğru geri çekilmeye başladı. Ancak Bosna Ordusu, özellikle Sırplar dağlık bölgelerden geçerken vur-kaç savaş yaparak Sırplara büyük kayıplar verdirdi.
Sırp tarihçiler, Duşan’ın Bosna’dan çekilirken bazı şehirlerde asker bıraktığını ve Hum’un (Hersek Bölgesi) Duşan’ın 1355’teki ölümüne kadar Sırbistan’ın bir parçası olarak kaldığını iddia ederler ama, bu doğru değil !
Çünkü o tarihlerde Bosna’da Ban Stjepan 2. Kotromaniç’in başkanlığında yapılan Stanak* (Bosna Hükümdarlık Danışma Meclisi) toplantısında diğer bölgelerin beyleri yanı sıra Hum bölgesinin temsil edilmiş olduğu yazılı belgelerde geçiyor.
Bunun yanında Ban 2. Stjepan’dan sonra Bosna hükümdarı olan Ban 1. Tvrtko’nun Hum’u (Hersek Bölgesi) ziyareti, Duşan daha hayattayken Hum soylularının Bosna sarayındaki toplantılarda bulunmasıyla da doğrulanıyor.
Hum’un (Hersek Bölgesi) Bosna ordusu tarafından hemen kurtarıldığı gerçeği, Herseg Novi şehrini Sırpların işgalinden kurtarılmasına yardım eden Cetina nehri üzerindeki Visuçi şehri beyi Vuk Vukoslaviç ve kardeşi Pavlo’ya verilen Ban 2. Stepan Kotromaniç’in ödül belgesi kanıtlanıyor. Bu ödül, 1351’de verildiğine göre gerçeğin Sırp Ordusu’nun Bosna’ya girdiği gibi aynı yıl çıkarılmış olduğunu gösteriyor.
Herseg Novi’nin kurtarılmasından sonra, Hum (Hersek) soyluları ve halkı tarafından desteklenen Bosna ordusu, Duşan’ın ordusu tarafından işgal edilen ve mürettebatını konuşlandırdığı Hum (Hersek) ve Krajina’daki (Batı Bosna) diğer kasabaları da kurtardı.
22 Kasım 1351’den önce Hum’un (Hersek Bölgesi) tamamı Sırp ordusundan temizlendi ve Ban 2. Stjepan Kotromaniç, Dubrovnik halkına “hiç kimseden korkmadan can ve mal güvenliklerinin sağlanacağı” garantisi vererek ülkesi Bosna’da ticaret yapabileceklerini yazmıştır.
Bosna’nın savunulması ve Hum’un (Hersek Bölgesi) Sırpların Çar dedikleri Duşan’dan kurtarılması, 1353’ün sonunda ölen Ban 2. Stjepan’ın son büyük zaferi idi.
Duşan’ın 1355 yılındaki ani ölümü ile Sırp devleti merkezcil bir güçten yoksun kaldı ve işgal edilen doğudaki topraklar (Bak resim 4) tamamen kaybedildi; 4 Aralık 1371’de Duşan’ın oğlu Urol’un da ölümüyle Nemanyiç ailesinin yönettği Sırp tarihçilerin Sırbistan Krallığı gerçekte ise Raşka Jupanlığı (1166-1371) resmen sona erdi. Yerlerine Hrebeljanoviç ailesi hükümdarlığa geçerek knez Lazar despot oldu.
* Stanak: Orta Çağ Bosna Devleti’nde bir devlet kurumu olarak, hükümdarla birlikte devlet işlerine karar veren bir yöneticiler meclisiydi.
Not: Ban ne demek ?
Kelime karşılığı olarak bir Kral tarafından idare edilmeyen ülkelerde bey, voyvoda, prens gibi anlamlara gelmektedir. Osmanlı Devleti’nde Macaristan tarafındaki beylere bu unvan verilmiştir. Ayrıca ban, büyük bir eyaletin idarecisi veya valisi konumunda olan kişidir. Bu unvan, balkanların doğusunda sadece Bosna, Hırvatistan ve Slovenya gibi ülkeleri halkları tarafından yaygın olarak kullanılmıştır (Albayrak 2004: 27; Malcolm 1995: 9).
Bogomilizm konusunda yapılan araştırmalar “ban” unvanının Hırvatistan ve Slovenya’dan ziyade Bosna’daki hükümdar konumunda olanlar için kullanıldığını gösteriyor.
Resmi olarak Hırvatistan, Sırbistan, Slovenya gibi diğer Slav ülkelerinde ise Knez, Jupan, Voyvoda gibi unvanlar kullanılmıştır.
Alıntı
