Razgrad Olayları 20 Nisan 1933 yılında Bulgaristan’nın Razgrad şehrinde bulunan Müslüman mezarlığının harap edilmesi sonucu ortaya çıkan ve 2 gün süren olaylar zinciridir.
Bulgaristan’ın Razgrad şehrinde bulunan Müslüman mezarlığı 20 Nisan 1933’te Bulgarlar tarafından tahrib edildi. Bunun üzerine İstanbul’da üniversite öğrencileri Bulgar mezarlığına çelenk bıraktı.
Razgrad olayı Türk Gençliğinin ilk Gençlik Hareketidir
İstanbul’da gösteriler yapıldı. Bunun üzerine istanbul’da üniversite öğrencileri Bulgar mezarlığına çelenk bıraktı. 2 gün süren gösteriler neticesinde birçok öğrenci gözaltına alındı. Razgrad olayı ile ilgili Atatürk Anekdotu: Yıl 1933, Atatürk haber alır ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü’yü çağırır …
Örgütlü iki yüz kişilik bir Bulgar topluluğu ellerinde kazma ve küreklerle gelmişler,mezarlığın etrafındaki tel örgüleri keserek içeriye girdikten sonra, mezar taşlarını yıkmış bazı cenazelerin kemiklerini mezardan dışarı attıkları gibi,henüz yeni gömülmüş cenazeleri mezarlıktan çıkarmışlardır.Ahali olay karşısında büyük üzüntü duymuş,korkuya kapılmakla birlikte tepkilerini göstermiş ve Razgrad Müftüsü,halkın imzalarıyla Bulgar Bakanlara,Parlementoya ve gazetelere olayı anlatan telgraflar çekmiştir.
Bulgar Makamları;
Bulgar makamları Razgrad’da meydana gelen bu olayı inkar etmemiş, ancak olayın sebebi olarak, Belediye’nin Müslüman mezarlığının bulunduğu alanı park yerine dönüştürmek için istimlak etmesinden kaynaklandığını bildirmiştir.
Onlara göre, Müslüman halk Belediye’nin bu kararını iyi karşılamamış zorluk çıkarmış ve bir “hakkı-müktesep” kazanmak için tüm cenazelerini yeniden, yıllardır kullanmadıkları bu mezarlığa gömmeye başlamışlardır. Bu durumdan rahatsız olan bir takım “sporcu Bulgar gençler de aslında Türk Mezarlığı hakkında 1929’da alınmış olunan istimlâk kararını uygulamayan belediyeyi protesto etmek için böyle bir girişimde bulunmuşlardır. Bulgar yetkilileri, olay sırasında cesetlerin mezardan çıkarılarak dışarıya atıldığı haberinin doğru olmadığını, sadece bir kaç mezar taşının tahrip edildiğinin belirtmişlerdir. Ankara’daki Bulgar büyükelçiliği olayı kabul etmiş ancak hükümetin bilgisi dışında olduğunu savunmuş ve 20 kişilik bir gurubun yaptığını mahali bir olay olarak değerlendirilmesini ve tüm Bulgar camiasına mal edilmemesi gerektiğini belirterek.bir daha yaşanmamasını için hükümet tarafından gerekli tedbirlerin alınacağını iletmiştir.
Bu olaylar Bulgar faşizminin örneğidir ve malesef son değildir. Bu olaylar daha sonra Türklerin,Pomakların ve diğer Müslümanların evlerinin önüne domuz işkembesi koymaya, çingene diyerek hakaret etmeye, yer yer saldırılara vs gibi olaylara dönüşmüştür.Olaylar sonrası Tevfik İleri’nin başında bulunduğu gençler Bulgar mezarlığı’na çiçek serpip, çelenk bırakmışlardır. Olaylar sırasında Tevfik ileri ”Bulgarlar bizden insanlık ve medeniyet dersi almalıdırlar. Biz, ölülere hakaret değil, hürmet ederiz” diyerek Türk ve Müslüman olmanın kısa bir özetini geçmiştir.
