BOŞNAKÇA / BOSANSKİ JEZİK

Doğrusu Bosanski Jezik mi, Bošnjački Jezik mi? Geçmişe bir göz atalım ve eski (tarihi) belgeleri inceleyelim.

Bugünkü Bosna ve çevresindeki topraklarda ilk sözlük, “Potur Şahidiya” adı ile onu “Türkçe-Boşnakça Sözlüğü” olarak tanımlamlayarak 1631 yılında Muhamed Hevai Uskufi tarafından yazılmıştı.

Bu sözlük, Boşnakça’nın stokavian lehçesinin tarihi ve devamllığını göstermektedir.

Sözlük Arapça alfabesinin başka bir dile göre uyarlanmış biçimi ile ve ayetlerle yazılmıştır. Uskufliya’nın sözlüğü bu bölgelerde yazılmış en eski sözlüktür.

Bu sözlüğün yazarı, doğu dilleri ile kitap yazmış olan ilk Bosnalı şairlerden biridir.

Boşnakça ile ilgili en eski belgelerden biri de Kotor şehrinde, 1436 yılına aittir. Belgede Kotor prensinin hizmetçi olarak aldığı bir genç kız hakkında şunlar yazılı: “Boşnakça konuşan bir bakire”

17. ve 18. yüzyıllarda, Evlija Çelebi, Matiya Keçiç Miošiç ve Matija Antun, Jakov Mikalja gibi Türk, Bosnalı ve Hırvat yazarlar kendi eserlerinde Boşnakça/Bosanski Jezik hakkında söz etmişlerdir. İlk Boşnakça Dilbilgisi kitabı/Gramatika bosanskoga jezika, ortaokul öğrencileri için 1890 yılında Fran Vuletiç tarafından yazıldı.

Çok sayıda belge, bize konuşulan ve yazılan Boşnakça’nın/Bosanski Jezik yüzyıllardır köklü bir dil ve bir devamlılık göstermekte olduğunu ispatlıyor.

Sözlünün giriş kısmında Muhamed Hevaija Uskufija şöyle diyor: 
“Çok sayıda güzel sözlükler yazıldı,
Hepdi birer değerli mücehver taşı gibi,
Ama, Boşnakça’da yazılmış tek bir sözlük yok,
Ne yazılarda ne de şiirlerde,
Bana düşen bir sözlük yazmaya başlamak, Allah’da düşen bana başarmam için güç, kuvvet vermesi.”

 

Bosna Hersekli ünlü akademisyen Besim Spahiç, “Boşnakça/Bosanski Jezik” diye bir dil yok diyenlere şöyle cevap veriyor: “Ne demek Boşnakça yok? Peki salaklar, (Latince’den ilk önce) İncil Boşnakça’ya tercüme edilmedi mi, o dönemde ne Sırpça’dan ne de Hırvatça’dan bahs eden yok.”

 

Bilindiği gibi ilk Boşnakça sözlük 1631 yılında yazılmış ilk Sırpça sözlük ise 1818 yılında yazılmıştı.

 

Kaynak: https://www.facebook.com/bdgazetesi/posts/10157437019854968