BOŞNAKLARDA FLÖRT: AŞİKOVANYE …

Boşnakça’da “kız kaçırma” deyimi yoktur.
Çünkü Boşnaklarda erkeklerin kız kaçırması yerine Boşnak kızları gönüllü olarak, kendi iradeleri ile sevdikleri erkeğe kaçardı.

Kaçırmak, Boşnakça “otjeti” kelimesi olup, bu eylem suç teşkil eder.
Kaçmak, Boşnakça’da “pobegla” kelimesi olup, gönüllü, isteyerek, severek gitmek anlamındadır

“Ahmet, Ayşe’yi kaçırdı” denmez,
■ Ahmet je oteo Ajišu.

“Ayşe, Ahmet’e kaçtı” denir.
■ “Ajişa je pobjegla Ahmetu.”

Çünkü;

Boşnaklar arasında eskiden beri diğer topluluklardan farklı olarak, gençlerin kendi aralarında görüşüp anlaşarak evlenmelerine sıcak bakılmaktadır.

Boşnaklarda ailelerin izin verdiği gençlerin tanışıp flört etmelerine “aşikovanye” denir. Eskiden Bosna Hersek ve Sancak’ta özellikle yaz aylarında gençler, çoğunlukla evin önünde, çeşmelerde su başında olmak üzere dışarıda flört ederlerdi.

Bir kızın güzelliği çok konuşulur ve çevredeki aileler arasında yayılırdı. Uzaklardan, başka yerlerden ve köylerden gençler o güzel kızı görmeye gelirlerdi. Elbette aynı anda birden fazla erkek ve kızla da flört edilebilirdi.

Gençlerin buluşması sırasında sadece konuşulur, hiçbir şekilde temas olmazdı. Kızın elbisesine dahi dokunulsa, bu hareket genç kız için saygısızlık kabul edilir ve flört bitirilirdi !

Hediye almak, hediyeyi kabul etmek flörten öte birbirlerine evlenmek için söz vermek ve kendi aralarında sözleşmek anlamına gelirdi !!

Erkek için bir genç kız ondan hediye aldığında onun sözlüsü olur ve başkası ile flört etmediği gibi bunu bilen gençler de o kızla asla flört etmezlerdi !!!

Genç kız, birinden hoşlanmadığı için flört etmek ve onunla sohbet etmek istemezse, bunu o kişiye karşı ilgisizliği ve küstahlığıyla ifade ederdi …

AHMET CEVDET PAŞA’DAN SANCAK’IN SYENİTSA YÖRESİ AŞİKOVANYE ADETİ

1864’te Ahmed Cevdet Paşa, bugünkü Seniçe’de (Sjenica) yüksek devlet komiseri olarak bulunduğu sırada şunları yazmıştı:

“Yenipazar Sancağında (Bugünkü Sancak Bölgesi) bulunduğum 25 Mayıs 1864 günü, yeni bir emir (ferman) gelmesini beklerken, bu arada ordunun örgütlenmesi ile ilgili Taşlıca’dan (Pljevlja; günümüzde Karadağ Devleti sınırları içinde) Seniçe’ye (Sjenica) doğru yola çıkıp orada çalışmalarda bulundum.

Bu fırsattan yararlanarak Boşnakları yakından tanıma fırsatı buldum. Beni en çok etkikeyen onların çok dürüst olmaları idi. Özellikle gençlerin evlilik öncesi birbirleri ile tanışmaları, buluşmaları ve karşılıklı konuşmaları bu dürüstlüğün en güzel örneklerinden biri idi.

Bu adetlerine aşikovanye deniliyordu. Genç bir delikanlı beğendiği kızın kapısına gider ve kapıyı hafif çalar. Pencere kenarında oturan genç kız onun kim olduğunu görür ve görüşüp, tanışmak istiyorsa, gider kendisi kapıyı aralar ve orada konuşurlar.

Bazen de genç kız delikanlının avluya girmesine izin verir. Sonra kız ona kahve ikram eder ve abdest alması için bir sürahi su ile namaz kılması için bir seccade getirir. Parmakla dahi birbirlerine dokunmaları halinde bunun bir evlilik işareti olduğu kabul edilir ve düğün beklenmeden derhal nikah kıyılır, ardından düğün yapılırdı.

Açık söylemek gerekiyorsa Boşnaklar çok ileri görüşlü, kadını, erkeği ile çok inançlı ve saf yürekli insanlardır. Hem erkekler hem de kadınlar dürüstlük ve iyi terbiyeli bir yetiştirilme tarzı ile iyi karakterliler.”

Ahmed Cevdet Paşa veya Lofçalı (Bugünkü Bulgaristan’da Türkiye sınırına yakın bir kasaba) Ahmed Cevdet Paşa, Osmanlı Devleti’nde 19. asırda yetişen Türk devlet ve bilim adamı, tarihçi, hukukçu, şair. Mecelle’yi kaleme alarak İslam hukukunu sağlam bir dille kitaplaştıran ve daha 22 taşında iken kadılık yapmış bir kişidir.

Not: Aşikovanje adetinde gençler annelerine söyler ve aileyi haberdar ederlerdi. Ancak Bey ve ağa ailelerinde kızlar doğrudan babaları ile konuşur ve babasının iznini isterdi. Zira aileler arasında geçmişte bir husumet veya akrabalık olup olmadığının muhakkak bilinmesi gerekiyordu. Bilindiği gibi Boşnaklarda yedi kuşağa kadar olan arabalar arası evliliklere asla izin verilmiyor.

Nusret SANCAKLI