Bu toplu mezarların saklanmasında gösterilen itina pek az şeyde gösterilmiş. Mezarlar hem derin kazılmış hem de üstü kapatıldıktan sonra çevrenin doğal bitki örtüsüne uygun olarak yeşillendirilmiş.
Bugüne değin bu işlerle (toplu mezar bulma) ilgilenen insanların kullandıkları yöntemler (uydu resimleri vb) bu yüzden pek işe yaramamış.Derken, mevcut coğrafyanın belli bazı bölgelerinde kelebek nüfusunda ciddi bazı artışlar gözlemlenmiş.Bu bölgeleri inceleyen uzmanlar bu bölgelerdeki bitki örtüsünde de tuhaf bir zenginleşme keşfetmişler.Bunun nasıl olduğunu anlamak için araştırma yaparlarken bu yerlerin altındaki cesetlere ulaşmışlar, araştırma derinleşmiş, ve toplu mezarlara ulaşmışlar.

Peki bu nasıl olmuş?

Katliamlarda ki toplu mezarlara gömülen cesetler toprağa karıştıkça toprağın besleyiciliğini artırmışlar (mineral vb yönünden), ve bu da bölgede bulunan misk otu ya da yavşan otu olarak bildiğimiz bitkinin (artemisia vulgaris) coşup fışkırmasına, bu da yalnızca bu bitki ile beslenen “Mavi kelebek” nüfusunun artmasına  sebep olmuş.

Olay basına yansıyınca yerel halk da araştırmaya katılmış ve öncelikli bölgeler belirlenip bu yolla pek çok toplu mezara ulaşılmış.Ayrıca Bosna da tüm yaşananlara rağmen iki ilginç şey olmuştur birincisi bir çok katliamdan bir şekilde olayı anlatacak bir kişinin ağır yaralıda olsa kurtulabilmesi, ikincisi de mavi kelebeklerin ortaya çıkışıdır.

Bir teori den bahsedilir. Ekvatorda bir kelebeğin kanat çırpışının kutuplarda fırtına oluşturma ihtimalidir. Bu ne kadar doğru ya da yanlış bilmiyorum ama Bosna’da kanat çırpan mavi kelebekler toprak altında topluca yatanların çığlığı misali çırpıyor kanatlarını sanki. Mavi kelebeklerin kanat çırpışları ile bulunan toplu mezarlarda bizim hafızalarımızda bir fırtına oluşturma ihtimalini barındırıyor sanki, yaşananları unutmamak, anlamak adına…