Bosna halk destanında, bugün hala söylenen en ünlü kahramanlıklar arasında Velika Kladuşa’dan Hrnyic kardeşlerin eserleri yer almaktadır. Bir başka isim ise onların arkadaşı Tale Liçanin’dir. Her üçü de Batı Bosna (Krajina) Bölgesinde yaşamış ve sınır boylarında destanlara konu olan kahramanlıklar göstermişlerdi.

 

Boşnak halk kahramanları Mujo (Mustafa ağa) ve Halil Hrnyic kardeşler klasik epik kahramanlardı.

17. yüzyılın başlarında Knin’de doğmuşlar, babaları ise Fadıl Paşa ile birlikte Anadolu’dan, daha doğrusu bugünkü Türkiye’nin Erzurum ilinden Bosna’ya gelip o zamanlar Bosna Eyaleti’ne ait olan Knin’e yerleşmişlerdi. Babaları burada Udbina’lı Ayan olan Boşnak Hürem ağa Kozliç’in kız kardeşi ile evlenmişti.

 

Babaları Kotar’daki çatışmada öldürüldüğünde, geride üç oğlu Muyo, Halil, Ömer ve bir kızı Aykuna’yı bıraktı.

 

Babalarının ölümünden sonra dayıları Hürrem ağa onların velayetini aldı. Olgunlaştıklarında, güçlü delikanlılar olan ve gayri müslim kabafayılara aman vermeyen bu kardeşleri Lika sakinleri istemedi ve sık sık onları yöbeticilere şikayet etti. Badkılar sonucu dayıları daha sonra onları Pljeşevica dağından Petrovac köyüne ve oradan da Korana nehrinin karşısına geçirdi ve bugünkü Cazin’e geldiler. Nehri geçerek onları Velika Kladuşa’ya götürdü ve Lika’ya dönerken onları orada bıraktı.

 

Bir gün Muyo, annesi tarafından Banja Luka’ya inek alması için gönderildi. Bir dükkana erken gelmiş olmasına rağmen sahibi dükkanı kapatmak üzereydi. Neden bu kadar erken kapandığı sorduğunda, sahibi Muyo’ya haydutlarıyla birlikte bir kabadayı tarafından sık sık ziyaret edildiğini ve ondan haraç istediğini söyledi. Muyo daha sonra patrondan, patronun kabul ettiği küçük bir ücret karşılığında dükkanı korumasına izin vermesini ister. Bir süre sonra bu kabadayı, haydutlarıyla birlikte dükkana girdi. Niyetleri her zamanki gibi haraç almaktı, ancak Muyo başının bir silah aldı ve Haramilerin başı ile birlikte tüm soyguncuları öldürdü.

 

Muyo’nun girişimiyle ilgili haberler hızla Boşnak şehri Banya Luka’da yayıldı ve kendisini arayıp nereli olduğunu ve Banya Luka’ya ne iş için geldiğini soran Bosna Beylerbeyi Sarhoş İbrahim Paşa Memibegoviç onu makamına çağırdı. Paşa, gerçeği öğrendiğinde, o sırada padişahtan bir emir aldığı için Muyo’yu sınır bölgelerini idare etmesi için yanına almaya karar verdi.

 

O günden sonra, Hrnyic kardeşler yaşamları boyunca Bosna eyaletinin sınırının koruyucuları oldular ve Hırvatistan ile Dalmaçya’dan gelen sınır saldırılarını, Boşnak köylerine yapılan baskınları ve soygunları önledikleri gibi çevre bölgelerde devriye gezerek Müslümanlara kötülük yapanlardan hesap sordular. Böylece kahramanlıkları ve ünleri tüm Bosna eyaletinde duyuldu.

 

1621 yılında Muyo’ya Velija Kladuşa’da ağalık verilir ve Muyo orada bir kule yapar.

1637 yılında Muyo ve kardeşleri, Osmanlı Türk devletine büyük sorun olan Dalmaçyalı Kyurşin ve ordusunu dillere destan kahramanlıkları ile yenmiş ve sınır bölgelerinde huzur ve güveni sağlamışlardı.

Muyo Hrnyic’in en büyük ve gizli düşmanlarından biri olan üvey kardeşi Meho Katarica tarafından bir pusuda öldürüldü.

 

Meho bir keresinde Muyo’ya: “Bu kadar çok savaşta öldürülmediğinin ve hiç yaralanmadığının sırrı nedir?” diye sorduğunda Muyo, “Kurşun bana bir şey yapamaz” diye cevap verdi. “Ancak iki altın dirhem tanesi bana çarparsa beni öldürebilir.” dedi.

 

Meho bunu öğrendiğinde, Cazin yakınlarındaki Podzvizd kalesine giden bir vadide pusu kurdu, silahını altın mermilerle doldurdu ve Muyo’yu orada kalleşçe öldürdü. Bunun üzerine Muyo’nun kardeşi Halil, kardeşinin intikamını almak için Meho’yu yakaladı ve onu öldürür.

 

Halil ise Krayişniklerle birlikte halka zulmeden Bosna defterdarı Mahmud Efendi’yi Banja Luka’dan kovmak için şehre gittiğinde yanındaki Tale Liçina, Banya Luka’da Bosnalı Beylerbeyi Mehmed Paşa ile girdiği çatışmada öldürülür.

 

Muyo’nun üçüncü kardeşi Ömer, Koryenica’nın yukarısındaki Pljyeşevica ormanında Lika’ya giderken, Stojan adlı bir haydut ce çetesi tarafından pusuya düşürülerek öldürülür.

Onlardan geriye büyük bir sözlü edebiyat, destanlar ve şarkılar ile Velika Kladuşa’daki kule bir hatıra olarak kalır.