ZEMLJA BOSNA U PERIODU OD 1100 DO 1199 GODINE.
“Bosna, Sırpların büyük jupanına tabi değil, kendi başına bir ulus olup, kendi tarzında yaşayan ve kendi kendini yönetiyordu.”
12. yüzyılda Bosna, açık bir feodal devlet biçimini aldı ve devletin bölgeleri çok daha yakından bağlantılı hale geldi.
■ U XII vijeku Bosna dobija sasvim jasne oblike jedne feudalne drzave,te dolazi do znatno cvrsceg povezivanja njenih oblasti.
O dönemde Bosna’nın en büyük düşmanları, Bosna’nın bazı bölgelerini tüm güçleriyle ilhak etmeye çalışan Macaristan idi. Bosna’nın geçici olarak topraklarının bir kısmını kaybettiği ve konsolide ettiği bir dönemdi… Macar kralı Bela, “Rama” bölgesini işgal etmeyi başardı. Ayrıca Bizans, zaman zaman Bosna’nın bazı bölgelerini de yönetiyordu.
■ Najveci neprijatelji Bosne u to vrijeme su Ugarska i Bizantija,koje svim silama nastoje pripojiti sebi neke dijelove Bosne.To je vrijeme u kojem Bosna privremeno gubi i utvrdjuje neke svoje teritorije…tako da vec 1138 godine ugarski kralj Bela uspijeva okupirati prostor “Rame”.Takodjer,Bizantija povremeno vlada nekim dijelovima Bosne.
Macar-Bizans Savaşları sırasında Bosna Ban’ından ilk kez bu tarihlerde bahsedilir.Bosna’nın tamamının bağımsız hükümdarı olarak Macar askeri oluşumlarına Bizans İmparatoru’na karşı savaşlarında Bosna ordusuyla birlikte yardım eden Ban Boric’tir. Manuel Komen… Bu olaylar hakkında Bana Boriç’i Macar Kralı’nın müttefiki olarak nitelendiren ve Bosna’yı diğer ülkelerden açıkça ayıran Bizans tarihçisi Kinamos, ayrıntılı olarak 1154’te şöyle yazmıştı:
■ Za vrijeme Ugarsko-Bizantijskih ratova prvi put se spominje i jedan Bosanski Ban.Radi se o Banu Boricu,koji,kao samostalni gospodar cijele Bosne,sa Bosanskom vojskom pomaze Ugarskim vojnim formacijama u njihovom ratu protiv Bizantijskog Cara Manuela Komena…O ovim zbivanjima opsirno pise Bizantijski kronicar Kinamos,koji Bana Borica naziva saveznikom Ugarskog Kralja i jasno razgranicava Bosnu od ostalih drzava…pa,tako 1154 godine pise :
“..Sava’nın yakınındaydı, oradan başka bir yöne doğru akan ve Bosna’yı Sırp topraklarından ayıran Drina adlı başka bir nehre yöneldi. Bosna, Sırpların büyük jupanına tabi değil, kendi başına bir ulus olup, kendi tarzında yaşayan ve kendini kendini yönetiyordu. (Jo. Connamis, Historiarum özeti. lib III 7, A. Meineke, Bonnae, 1836)”
■ “…Kada je bio blizu Save,odatle prema drugoj rijeci imenom Drina, koja utjece drugdje i dijeli Bosnu od srpske zemlje. A Bosna nije podlozna velikom zupanu Srba, nego je sama za se, narod koji svojim zasebnim nacinom zivi i sam sobom upravlja (Jo. Connamis, Historiarum epitome. lib III 7, A. Meineke, Bonnae,1836)
Ancak bir süre sonra Bizans 1167’de Bosna’nın kontrolünü ele geçirmeyi başardı ve Bosna ilk kez Bizans İmparatoru unvanıyla karşımıza çıktı. Bu durum çok uzun sürmedi.Bizans İmparatoru Manuel Komen’in ölümünden sonra, 1180, ünlü Bosna hükümdarı Ban Kulin iktidara !!!
■ Malo kasnije Bizantija ipak uspijeva ovladati Bosnom 1167 godine,te se Bosna po prvi put javlja i u tituli jednog Bizantijskog Cara.To stanje ne traje previse dugo.Nakon smrti Bizantijskog Cara Manuela Komena,na vlast u Bosni,1180 godine,dolazi njen najpoznatiji vladar svih vremena – Ban Kulin !!!
Ban Kulin döneminde Bosna’nın Dubrovnik ile ticaret yaparak ekonomik olarak zenginleşmesi ve o dönemde en eski Bosna devleti olması gerçeğiyle desteklenen “Kulin Ban’dan ve daha iyi günlerden” iyi bilinen bir slogan vardır. 1189 yılına dayanan ve Dubrovnik halkıyla bir tür ticaret anlaşmasını temsil eden “BAN KULİN BERATI” olarak bilinen belge bulundu.
■ Poznata je krilatica”Od Kulina Bana i dobrijeh dana”…koja ima svoju potporu u cinjenici da Bosna za vrijeme Bana Kulina ekonomski prosperira trgujuci sa Dubrovnikom…a u tome vremenu nastaje i najstariji pronadjeni Bosanski drzavni dokument,poznat pod nazivom “POVELJA BOSANSKOGA BANA KULINA”,a koji datira iz 1189 godine i predstavlja neku vrstu trgovackog ugovora sa Dubrovcanima.
Ayrıca, Zeta Knezi Vukan’ın 1199’da Papa’ya gönderdiği ve Ban Kulin’in ailesi ve on binden fazla tebaası ile birlikte “Sapkın inanca geçtiğini” şikayet ettiği mektubundan öğrendiğimiz gibi, Bosna’daki heretiklerle (Bogumiller) ilgili ilk belgeler mevcut. Bu tür suçlamalar Bosna’yı ve Ban Kulin’i çok zor durumda bırakırken, Papa Bosna’da heretizmin yayılması nedeniyle Bosna’yı haçlı seferi ile tehdit dahi etmişti.
■ Takodjer, javljaju se i prve vijesti o hereticima u Bosni, sto doznajemo iz pisma Zetskog Kneza Vukana upucenog papi 1199 godine,gdje se on zali da je Ban Kulin sa svojom porodicom i vise od deset hiljada svojih podanika “presao na krivo vjerovanje”. Takve optuzbe dovele su Bosnu i Bana Kulina u vrlo tezak polozaj,kada papa cak prijeti Bosni i krstaskim ratom, zbog sirenja hereze po Bosni.
Nusret SANCAKLI
