Şemsi Paşanın doğduğu yörede bile, – ŞEMSİPAŞA kimdir..?, sorduğunuzda genelikle çok eksik ve muğlak cevapları alınıyordu. Yeni nesil pek brişey bilmezken, biraz yaşlı olanlar çok enteresan cevap verirlerdi. Onların da kendi büyüklerinden yeteri kadar doğru ve gerçek bilgileri almadıklarına hisedilirdi
İnsanlar, onun hakında konuşurken çoculkarını uzaklaştırırlardı. Beli ki, birşeylerden sakınıyorlardı.
Kırk, elli sene evvel Sancakta, yani ŞEMSİ PAŞA ÇOLOVİÇ’in doğduğu yerde, böylesine önemli bir şahsiyetin üzerinde konuşmak yasak değilse bile, sakıncalı iydi..
Onu en iyi tarif eden, okuduğum lisenın tarih hocam, Pr.Eyüp Muşoviç’tı . Sınıfta daha ilk günu, yani tanışma günü benim Bişevo köyünden olduğumu söylediktan sonra, hemen konuyu ŞEMSİ PAŞA’dan açtı.
-Evet, siz bilmesiniz ama, o Sancaktan çıkan en büyük şahsiyettir..! diye bize anlatı.
Ben ozaman Sancakın en önde gelen şahsiyetlerini biliyor gibiydim. Muyko Mukoviç, Amir Redzoviç, Babam, Raşit Redzoviç ve birkaç kişi daha tanınan şahsiyetler. Ama Şemsi Paşa yoktu . Ne var ki, Profesör Muşoviç’ın anlatımı ezberimi bozdu. Şemsi Paşa meğerse, zamane Osmanlıların Balkanlarda en başta gelen şahsiyetlerden biriydi.. Zamane Padişahın sadık ve güvenilir bir devlet adamı imiş. Türkiyeye geldiğimde da, onun hakkında hiç bir şey konuşulmuyordu. Burada da onun hakkında çok bilen insanlar konuşmak için pek istekli değillerdi.. Buna merak etim ve biraz kafamı bu konuda yormaya karar verdim. Ama çok yorulmaya lüzum yoktu. Bizim efsane ŞEMSİ PAŞA, çok talihsiz bir zamanda dünyaya gelmiş,meğer…! Onu tespit ettim. Zamane Padişahına, en sadık insanlardan biriyimiş, Yaşadığı dönem, Osmanlıların Balkanlarda uzatmaları oynadıkları bir dönemdi.. Şemsi Paşa , o dönemin Balkanları en iyi tanıyan ve en etkili şahsiyetlerden biriydi.
Şemsi Paşanın yaşadığı zaman 19. sonu ve 20 y.y. ın başlangıcı idi. Osmanlı imparatorluğu Balkanlarda güç kaybediyordu. Katolik ve Hristiyan kilisesi, yani Avrupanın batısı ve doğusu, el ele vererek yaptıkları müthiş desteklerle, oradaki Slav kabileleri başkaldırmaya teşvik edıyorladı. Bunlara karşı Şemsi Paşa çok etkili bir mücadele veriyordu. Ama, dert bir değildi ki. Osmanlı ordusunun içi da, kaynıyordu. Ordudaki Genç subaylar, (yani, Jön Türkler) iyiden iye yol almışlardı. Şemsi Paşayı da yanlarına almak isterler ama o, Padişahına yeminli olduğundan, sadık kalmayı tercih ederken, onları da karşısına alıyor. Nitekim, ölümü da bu yüzden erken geliyor.
İşte böylesine zor ve karmaşık bir dönemde yaşayan efsane Şemsi Paşanın adı unutulmaya başlamıştı ki, ortaya Zayım AZEMOVİÇ çıkıyor ve kalemine sarılıyor. Ortaya çıkardığı bu eserle AZEMOVİÇ, hem o döneme ışık tutuyor hem de efsane Şemsi Paşanın gerçek kimliğini, tarafsız bir açıdan, bir nebze da olsa, ortaya çıkarıyor.
Bu eserin çıkmadan evvel, bildiklerimiz hepsi ‘başkalar’ tarafından yontulmuş ve o ‘başkaların’ penceresinden görünen manzara bizlere empoze edilmişti. Azemoviç o döneme ve o dönemde yaşayan efsane Şemsi Paşa Çoloviç’ı tamamen tarafsız bir açıdan göstermeye çalışmaktadır. Eserinde, hiçbir taraf yüceltilmiyor ya da başka taraf kötülenmiyor , İnanılmaz sade ve, edebi değerleri zirve yaptığı bir biçimde, okuyucuyu soluk soluğa okumaya teşvik ediyor.
Bekir BAYRAKTAR
İ S T A N B U L
Kaynak: muhacirinsesi
