BOŞNAKLAR VE TARİH

Balkanlar; bir başka deyişle sevinçlerin, acıların, özlemlerin, kardeşliğin yurdu Rumeli bölgesi içerisinde pek çok milleti ihtiva etmektedir. Bu milletlerin her birinin kendi tarihi, kültürel birikimi ve de kendilerine münhasır eşsiz lisanları vardır. Bilhassa, Rumeli Müslümanlarının sahip olduğu birikim pek kayda değerdir. Pomaklardan tutun Torbeşlere, Goralılardan tutun Arnavutlara Rumeli Müslümanları karşılaştıkları nice külfetlere rağmen bugün hâlâ varlıklarını sürdürmektedir ve de bu milletler gün begün yeknesaklaşan, Hindiçini’den Sibirya’ya, Sibirya’dan Himalayalara, Himalayalardan Sahra Altı Afrika’ya ‘milletsizleşen’, sahip olduğu eşsiz kimlikleri yitiren, yönünü şaşıran yirmi birinci asırdaki dünya için hâlâ küçük de olsa bir umut beslenebileceğini simgeleyen birbirinden değerli hazinelerdir. Kanımca, bilhassa Boşnaklar içinde bulunduğumuz bu durumda dünyadaki ‘milletsizleşme’ eğilimine kurban gitmek üzere olan pek çok milletin istikbali adına onlara yol gösterebilecek pek mühim bir millettir. Mostar’dan Bursa’ya, Saraybosna’dan İstanbul’a, Edirne’den Yeni Pazar’a, Tuzla’dan Zenica’ya yaklaşık olarak yirmi milyon Boşnak bugün dünyada varlığını sürdürmektedir. Boşnaklar geçmişi yirmibeş bin sene öncesine dayanan bir millettir; kökenleri asırlar, binlerce seneler öncesine dayanmakta olan ve  sahip oldukları birikimle pek eşsiz bir millettir lâkin tarihleri boyunca Haçlı Seferlerinden tutun Sırp işgaline pek çok derinden sarsan musibet başlarından geçmiştir. Zamanında değerli lisanlarının konuşulması yasaklanmış, yurtlarının dört bir köşesi harap ve bitâp düşmüş, dört bir taraftaki haneleri, camileri, dükkanları, mimarî eserleri yıkılmış ve hatta aynı kökenden geldikleri diğer insanlar tarafından ‘insan’ yerine bile koyulmamışlardır. Bunca hadiseye rağmen Boşnaklar bugüne dek hem maddî hem de manevî varlıklarını sürdürmüş ve de sahip oldukları birikimin üstüne koyarak ilerlemişlerdir. Bugün Bosna; farklı farklı memleketlerden insanların da belirttiği üzere farklı lisanları konuşan, farklı inançları olan, farklı renklerden olan türlü türlü milletlerin kaynaştığı, Başçarşı’dan Gazi Hüsrev Bey Camii’ye, Mostar Köprüsü’nden Ferhat Paşa Türbesi’ne, Kovaçi’deki şehitlerin istirahatgâhından Blagaj Tekkesi’ne, Roma Köprüsü’nden Mostar Saat Kulesi’ne eşsiz güzellikler sunmaktadır. Başçarşı’da birbirinden eşsiz kilimlerden edinmek, Gazi Hüsrev Bey Camii’nde Bosna’nın bereketli suyu ile abdest almak, Mostar Köprüsü’nde ihtisan ettiklerimiz ile bir araya gelmek, şehitlerimizin istirahatgâhında maziyi gözden geçirmek ve irdelemek, Blagaj Tekkesi’nde Yasin Suresi’ni dinlemek… Bütün bu bahsettiklerimin temelinin bu bölgede yaklaşık olarak beş asır boyunca Mağrip’ten Hazar’a, Kırım’dan Yemen’e kaynaştırmayı, paylaşmayı, yaşatmayı, ilerlemeyi, bir ve beraber olmayı esas alarak hüküm sürmüş Osmanlılar ile onlardan bizlere miras kalan gelenek ve fikriyattan kaynaklanmaktadır. Bu sözünü ettiğim yerlerde insanlar bugünlerde hâlâ Osmanlılar gibi giyinip kuşanmakta, yemekte, içmekte, yıkanmakta, sohbet etmekte, özel günlerini kutlamakta kısacası Osmanlılar gibi hareket etmektedir. Boşnakların bugüne dek gelmelerini sağlayan unsurların başında Osmanlılık yer almakta, gelecekteki meselelerinin tahlili de Osmanlılıkta yatmaktadır… Bosna’nın bundan çeyrek asır evvel yaşadığı tabiri kabil olmayan acıları yaşatan savaşın sebebi de Boşnakların Osmanlılığı simgeleyen yaşantıları ve de Osmanlılarla ortak olan tarihî hafızasıdır. Bu fanî dünyada Boşnakların simgelediği bu tâkdire şayan değerleri yaşamak, yaşatmak, unutmamak, unutturmamak, hissetmek, hissettirmemek, aktarmak içinde bulunduğumuz bu ‘sindirici’, ‘yok edici’, sözde birleştirici ve bütünleştirici asırda hepimizin en temel vazifelerinden birisi olmak mecburiyetindedir…