1917-1983 Boşnakların Yok Edilmelerine Dair Senaryolar » Boşnak HaberBoşnak Haber

27 Mart 2024 - 06:47

1917-1983 Boşnakların Yok Edilmelerine Dair Senaryolar

1917-1983 Boşnakların Yok Edilmelerine  Dair Senaryolar
Son Güncelleme :

25 Ocak 2018 - 23:21

                                                                                                                                                                      *Nuray Güney

1917 yılında “Yugoslavya” adı altında Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı kuruluyor. Bu kurulan devlette her şey Sırplara ait olmakla beraber arka perdede Büyük Sırbistan’ın kurulumu için ilk adım atılmış oluyordu. Boşnakların hiçbir hakkı kalmamıştı, kendi devletinde üçüncü sınıf bir vatandaş olmuşlardı. Müslüman Boşnak halkı, Avusturya Macaristan İmparatorluğu yönetiminde sahip oldukları haklara dahi sahip değillerdi.  Sırp-Hırvat-Sloven Krallığında Boşnakların hiçbir kademede temsilcileri yoktu. Bu süreçte kendi benliklerine kaybetme korkusuyla birlikte Türkiye’ye göç etmeye başlıyorlar.

1918’de Bosna Hersek, resmen Yugoslavya topraklarına alınıyor.  Güçlü olanın sözünün geçtiği bir dönemde resmen başlamış oluyordu.  Politik ve askeri güce sahip olan Sırplar, Müslümanlara karşı günümüze kadar süren Soykırımı başlatıyorlar. Dini hürriyetin kısıtlanması ile Boşnaklar üzerinde ilk sınırlandırma başlıyor. Boşnaklar millet olarak değil artık dini bir toplum olarak tanınıyor, tanıtılıyor. 24 Boşnak Milletvekilinden 15’i kendisini Hırvat, 8’i Sırp ve sadece bir kişi Mehmet Spaha kendisini Boşnak olarak tanıtıyor.

1929 Kral Aleksandır döneminde Bosna 4 Kısıma bölünüyor. 1939 yılında ise Bosna Hersek, Sırp ve Hırvat taraflar arasında bölünüyor. Bu bölünme Cuetkoviç-Maçel anlaşmasıyla oluyor. Anlaşmaya göre Bosna’nın ¼ i Hırvatlar, ¾ ü Sırpların oldu.

Sırpların Büyük Sırbistan hayali olduğu gibi, Hırvatlar da Sırpları etkisiz hale getirerek bu bölgede kendi hâkimiyetlerini kurmak istiyorlardı. Amaçları Boşnakları dini ve milli yönden asimile etmek veya öldürüp, yok etmekti. Boşnaklar zor şartlara rağmen kendi kültürlerini, dinlerini ve milli benliklerini koruyabildiler. Fakat 1971 yılına kadar Müslüman Boşnaklar kendilerini Yugoslav, Hırvat veya Sırp olarak tanıtmak zorundaydılar.

1924 yılında Bijelo Polje yakınlarında Şahoviç Köyünde yüzlerce Boşnak katledildi. Bu katliam bir Karadağlının öldürülmesiyle başlamış fakat öldürenin kim olduğu bilinmemesine rağmen suç Şahoviç köyüne veriliyordu. İnsanlar katlediliyordu. Bu olaydan sonra sağ kalanlar Türkiye’ye göç etmek zorunda kalıyordu. Aslında  katliamın boyutu o kadar büyük ki, köy imamının sakalı yolunup, alnında haç çiziliyordu.

2. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte Yugoslavya dağılıyor ve işgalciler tarafından bölünüyor. 26 Kasım 1942’de Yosip Broz Tito, Müslüman Boşnakları diğer halkalarla eşit saydığını açıklıyor.

Sırp Çetniklerin Lideri Draja Mihayloviç’e göre Büyük Sırbistan’ı kurmak için 1941’de yapılması gerekenler; temiz bir Sırbistan’ı kurmak için en büyük engelimiz olan Müslümanlara öyle bir katliam yapıp, tecavüz edip, camilerini yıkmalıyız ki yaptıklarımızdan korkup bir daha bu yerlere gelmesinler.

Unutulmamalıdır ki, 2. Dünya savaşında Yahudilerden sonra yüzde olarak en fazla öldürülen ve katledilen millet, Boşnak milletidir. 1941-1945 86.000 Boşnak öldürülmüştür.

2.Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle yeni kurulan Yugoslavya Sosyalist Federe Cumhuriyeti, “Sırbistan, Hırvatistan, Bosna Hersek, Makedonya, Karadağ ve Slovenya”dan oluşuyordu. Anayasaya göre herkes eşitti fakat Boşnaklar, Boşnak olarak tanınmıyordu.

1971 yılındaki sayımda Müslümanlar millet olarak kendini tanıtma hakkını kazanıyorlar. Fakat bu da sinsice hazırlanmış bir tuzaktı.  Müslüman Boşnak Aydınlar kendi milli benliklerini kazanabilmek için bazı girişimlerde bulundular sonucunda hapise atıldılar. Bunların arasında Alija İzetbegoviç 14 yıl hapise mahkum edilmişti.

1983 yılında Kosova’da, Kosova Savaşı’nın 600. Yıldönümünü kutladılar. Orada ateşli konuşmacılar, eski Çetniklerin amaçlarını Sırplara aşılıyorlardı.

Kaynakça: Bosna Müslümanlara Son Uyarı 1, Reco Çauşeviç

* Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Lisans Öğrencisi  (e-posta:[email protected])

YORUM YAP